a. stukken afkomstig van het gemeentebestuur en andere overheidsinstanties,
b. stukken afkomstig uit gildearchieven,
c. diversen.
De gilden
Eeuwenlang hadden de gilden bestaan. Het waren verenigingen van diegenen,
die een bepaald beroep uitoefenden. Het aantal gilden varieerde van plaats tot
plaats. Voor het uitoefenen van een beroep was lidmaatschap van een gilde
meestal verplicht. Om lid te kunnen worden moest men burger van de stad zijn,
een vaak langdurige opleiding hebben gevolgd, waarna een examen moest wor
den afgelegd en tenslotte entreegeld betalen. Voor kinderen van gildeleden gol
den deze eisen vaak niet. Behalve t.a.v. de opleidings- en toelatingseisen, waren
de gilden ook verantwoordelijk voor de beroepsuitoefening. Zij keurden waren
en diensten, gaven voorschriften over bedrijfsgrootte, prijzen, verdeling van
werkzaamheden. Zij konden overtreders beboeten.
Daarnaast stonden gildeleden elkaar bij, bijvoorbeeld bij financiële proble
men, zorg voor weduwen en wezen. Gilden hadden vaak grote invloed op het
stadsbestuur. Omgekeerd kon echter het stadsbestuur middels de gilden ook re
gulerend optreden.
In de achttiende eeuw ontstonden in diverse landen grote bezwaren tegen het
gildewezen. Er waren problemen met betrekking tot bevoordeling van bepaalde
families. Vestiging van vaklieden van elders werd onmogelijk gemaakt. Handel
tussen de steden werd belemmerd, industriële ontwikkeling door de beperking
van bedrijfsgrootte bemoeilijkt.
Afschaffing der gilden
In verscheidene landen werden in de loop van de achttiende eeuw de gilden af
geschaft. In Frankrijk gebeurde dit enige tijd na de Franse Revolutie. Vele
vooruitstrevende patriotten wensten ook in ons land de gilden af te schaffen.
Toen in 1795 de patriotten aan het bewind kwamen, was dan ook een van hun
doelstellingen de afschaffing van de gilden.
De Rechten van de Mens eisten voor ieder de mogelijkheid van vestiging in
elk beroep. Vóór tot daadwerkelijke afschaffing van de gilden kon worden
overgegaan, moest echter eerst een nieuwe grondwet van kracht worden. Dit
was geen eenvoudige zaak. De eerste ontwerpen werden verworpen. Er was een
kleine staatsgreep nodig, door de radicaalste patriotten verricht, om begin 1798
een nieuwe grondwet te doen aannemen.
Art. 52 van de nieuwe grondwet regelde de vrijheid van doorvoer, koop en
verkoop van alle voortbrengselen der vaderlandse grond en alle goederen die
62
