C. E. M. REINDERS
Dit jaar is door het Stedelijk Museum een achttiende-eeuwse zilveren theepot
aangekocht, die gemaakt werd door de Zutphense edelsmid Salomon Lam
berts. Van deze edelsmid heeft het museum al een aantal voorwerpen: twee
sauskommen uit 1752, twee potpourri's uit 1742 en 1760, twee kandelaars uit
1738 en een kraantjeskan uit 1752. Salomon Lamberts werd in 1709 in Amster
dam geboren als zoon van Salomon Lamberts en Sara de Goyer. In 1734 ver
wierf hij het grootburgerschap van Zutphen, waar hij dat jaar ook trouwde met
Theodora Coolhaas, dochter van een Zutphense goudsmid. Salomon Lamberts
woonde en werkte ruim dertig jaar in Zutphen.
De eerste zilveren theepotten werden gemaakt aan het begin van de achttien
de eeuw, naar voorbeeld van porceleinen modellen uit China. Thee werd in de
zeventiende eeuw meegebracht van reizen die de Oost-Indische Compagnie
maakte naar o.a. Japan.
Aan deze nieuwe exotische drank werden allerlei medicinale krachten toege
schreven, waarbij vooral de laxerende kwaliteit van deze drank werd geroemd.
(Wellicht hebben de slechte hygiënische omstandigheden van de theetranspor
ten hieraan ook bijgedragen!)
Vanaf de tweede helft van de 17e eeuw wordt thee in de hogere kringen ook
gedronken als genotsmiddel, maar pas in de loop van de 18e eeuw werd het
theedrinken algemeen gebruik.
De oudste zilveren voorwerpen uit Zutphen zijn gemaakt in de veertiende
eeuw. De stad maakte toen een periode door van grote bloei en welvaart en dat
resulteerde in veel opdrachten voor de goudsmeden in de stad. De Walburgs-
kerk, met het daaraan verbonden rijke kapittel, kloosters en andere kerken ga
ven opdrachten voor liturgisch en huishoudelijk zilver.
De liefdadigheidsinstellingen en de vele adellijke families in Zutphen en de
Graafschap gaven opdrachten voor gebruiks- en siervoorwerpen. Ook het
stadsbestuur had zilveren voorwerpen nodig, zoals zegelstempels en bodesta
ven.
De Zutphense goudsmeden specialiseerden zich niet zoals elders in Neder
land gebeurde. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het beperkte afzetge
bied. In de 18e eeuw verschoof het accent van liturgisch- en gildezilver naar zil
ver voor huishoudelijk gebruik.
Het Zutphense zilver is meestal eenvoudig en sober van lijn en decoratie. Dit
in tegenstelling tot het overladen drijfwerk en de weelderige decoratie van bij
voorbeeld het Franse zilver.
87
EEN ACHTTIENDE-EEUWSE ZILVEREN THEEPOT
