Conclusie
Op grond van vergelijkend onderzoek naar de reglementen van de diverse so
ciëteiten en naar de geschiedenis van de panden waarin de sociëteiten gehuisvest
waren, kom ik tot de volgende conclusie:
Tussen 1763 en 1795 waren er in Zutphen minstens twee sociëteiten actief.
De Oude of Kleine Sociëteit tussen 1763 en 1776 in 'De Kroon' en tussen 1776
en 1795 in het 'Zwijnshoofd' aan de Groenmarkt, en de Groote of Nieuwe So
ciëteit tussen 1779 en 1795 aan de Houtmarkt en sedert 1803 aan het Oude
Wand.
Na de sluiting van de Oude of Kleine Sociëteit in 1795 wordt van deze instel
ling niets meer vernomen. Wel blijkt het reglement uit 1788 van deze sociëteit
haast identiek te zijn aan het reglement uit 1815 van de Groote Sociëteit.14
Hieruit maak ik op dat, wanneer aan het begin van de negentiende eeuw de in
terne spanningen in de Zutphense samenleving, zo kenmerkend voor de tachti
ger en negentiger jaren van de achttiende eeuw,15 afgenomen zijn, en daardoor
de gelegenheid voor de beter gesitueerde burgers van de stad ontstaat zich we
derom in sociëteitsverband te ontmoeten, gekozen wordt voor de oprichting
van één sociëteit. Het feit dat de Kleine Sociëteit, meer nog dan de Groote So
ciëteit, in 1795 gezien werd als organisatorisch bolwerk16 is mijns inziens mede
hierop van invloed geweest. De wonden waren nog te vers. Eenmaal in socië
teitsverband verenigd bestond er voor de eerzame burgers van Zutphen geen
reden meer terug te grijpen naar de situatie van vóór 1795. De ledenlijst van
1824 bevat dan ook zowel leden van de voormalige Kleine Sociëteit als van de
Nieuwe Sociëteit.
Verwarrend in het geheel is echter dat in 1816 nóg een sociëteit te Zutphen
actief was. Deze sociëteit was, horrible dictu, gevestigd in het 'Zwijnshoofd'.17
Dit pand was in 1816 door Jan Troost verkocht aan Patricus Wijers die in 1816
dan ook vermeld wordt als kastelein. Het reglement van deze sociëteit vertoont
in het geheel geen overeenkomsten met de reglementen van de Oude of Nieuwe
Elk lid van de Historische Vereniging
Zutphen zien wij gaarne als contribuant
van het Wijnhuisfonds.
Folders en informatiemateriaal zijn te verkrijgen bij het secretariaat,
Berkelsingel 36 Zutphen, tel. 13829
84
Wie van Zutphen houdt
hoort bij het Wijnhuisfonds
