M. R. HERMANS
In het artikel 'Is de geschiedenis van de Groote of Oranje Sociëteit soms nog
ouder dan 225 jaar' van de hand van C. F. J. Schriks, verschenen in het juni-
nummer van Oud-Zutphenzet de auteur in het kort uiteen wat de resultaten
tot nu toe zijn geweest van het onderzoek naar de ontstaansgeschiedenis van
de Groote of Oranje Sociëteit. De auteur stelt dat Leferink/Hermans, sa
menstellers van het onderzoeksmanuscript, op basis waarvan onlangs bij De
Walburg Pers het boekje Kleine historie van 225 Groote of Oranje Sociëteit
Zutphen1763-1988 is verschenen, concluderen dat in de periode 1763-1795
tenminste drie sociëteiten in Zutphen actief waren.1
Schriks schrijft: 'Uit het onderzoek van Hermans/Leferink in 1984-1987
bleek dat men in 1962 iets over het hoofd had gezien. Er kwam namelijk nog
een derde sociëteit boven water Zo waren er dan, naar het oordeel van
Hermans/Leferink drie sociëteiten: een van 1763, Sociëteit genoemd, een twee
de de Kleine (of Oude) Sociëteit zonder oprichtingsdatum, die voor het eerst
in 1779 ter sprake komt in het 'Zwijnshoofd', en een derde, de Nieuwe Sociëteit
die was opgericht in 1776'.2 Schriks roept op om deze vroege geschiedenis van
de Groote of Oranje Sociëteit die volgens hem 'ritselt van de raadsels' aan een
nader onderzoek te onderwerpen. Met name bestudering van de geschiedenis
van de panden waarin de sociëteiten gevestigd waren zou licht op de zaak kun
nen werpen. Ook nader onderzoek naar het ledenbestand van deze culturele in
stellingen, zou nieuwe gegevens kunnen opleveren.
In dit artikel wil ik nader ingaan op enkele opmerkingen van dhr. Schriks.
De sociëteiten
In het onderzoeksverslag van Leferink/Hermans komen de beide auteurs in
hoofdstuk 2 tot de conclusie op grond van het onderzochte bronnenmateriaal
dat in Zutphen tussen 1763 en 1795 een vijftal benamingen voorkomen die be
trekking hebben op sociëteiten:
1. De Oude Sociëteit, gevestigd in het 'Zwijnshoofd', gedissolveerd in 1795
op last van de overheid.
2. De Nieuwe Sociëteit, gevestigd aan de Houtmarkt, opgericht in 1776, in
1795 door Franse troepen in beslag genomen.
3. De Kleine Sociëteit, gevestigd in het 'Zwijnshoofd', gedissolveerd in 1795
op last van de overheid.
81
HET RAADSEL ONTRAFELD:
DE SOCIËTEITEN TE ZUTPHEN 1763-1815
