die ons omtrent de periode 1763 tot 1815 wijzer kunnen maken.
Hetzelfde geldt voor de familiearchieven van bekende Zutphense geslachten,
waarvan menig lid verbonden is geweest met een van de genoemde sociëteiten.
Ook zou het, maar die wens is reeds in het boekje uitgesproken, voor de stads
geschiedenis van belang zijn wanneer nadere gegevens aan het licht gebracht
kunnen worden over die leden van de Groote (of Oranje) Sociëteit die in de
achttiende en negentiende eeuw een rol hebben gespeeld in het bestuurlijke, cul
turele en economische leven van die dagen. De Werkgroep Genealogie van de
Historische Vereniging Zutphen zou er eer mee inleggen.
Tot slot nog een opmerking over het feit dat ik hierboven het woord Oranje
tussen haakjes plaatste. Dat was niet zonder bedoeling. Weliswaar sprak men
in het algemeen over Oranje Sociëteit(en), maar in de officiële naam van de
Nieuwe of Groote Sociëteit kwam Oranje niet voor. Zelfs het reglement van
1921 spreekt nog alleen van Groote Sociëteit. Pas nadien wordt de toevoeging
'Oranje' officieel onderdeel van de naam. Vermoedelijk heeft men het oranje
gezinde karakter van de sociëteit in de jaren twintig van deze eeuw opnieuw
willen benadrukken en heeft men de naam gewijzigd in Groote of Oranje
Sociëteit.
Terugkomend op de vraag die in de kop van het artikel gesteld is, ben ik van
opvatting dat de Groote (of Oranje) Sociëteit teruggaat tot 1763. Maar moch
ten Hermans/Leferink gelijk hebben en mocht er een derde sociëteit hebben be
staan (de Kleine of Oude) dan is het niet uitgesloten dat de Groote (of Oranje)
Sociëteit kan bogen op een ouderdom die zelfs twee en een kwart eeuw te boven
gaat.
Dat in de roerige tijd tussen de Republiek en het Koninkrijk Holland docu
menten zijn verdwenen, vernietigd of uit het zicht geraakt, is er wellicht mede
de oorzaak van geweest dat men het spoor bijster raakte. De Groote (of Nieu
we, later Oranje) Sociëteit, was evenals de andere sociëteiten, een oranjegezin
de vereniging. Ze werden alle gesloten in 1795. Het pand waarin de Groote
Sociëteit was gevestigd, werd trouwens door de Franse troepen in beslag ge
nomen. Curieus blijft het dat de Groote (of Nieuwe) Sociëteit in 1800 al weer
geopend was, getuige de handgeschreven instructie aan de kastelein uit dat
jaar. Misschien had de tijdgeest zich al weer zo gewijzigd dat orangisten van
voor 1795 zich opnieuw konden verenigen.
C. F. J. Schriks, Kleine historie van 225 jaar Groote of Oranje Sociëteit Zutphen 1763-1988
(Zutphen, 1988).
38
