C.F.J. SCHRIKS
In 1984 bestond bij bestuur en leden van de Groote of Oranje Sociëteit het idee
om de geschiedenis van deze oude instelling, die onlangs haar 225-jarig bestaan
vierde, te laten beschrijven. Weliswaar was bij het 200-jarig bestaan een boekje
verschenen, maar dat telde slechts zeventien pagina's tekst. Het betrof overi
gens een uitgaafje dat voor de leden bestemd was, al konden die er niet meer
over beschikken omdat de voorraad al een aantal jaren was uitgeput.
Het bestuur vond twee historici bereid het archief van de sociëteit, dat bij
het Gemeentearchief is ondergebracht, te doorvorsen en het resultaat van die
arbeid op schrift te stellen. Aanvankelijk was het alleen drs. M. R. Hermans
(Apeldoorn) die het onderzoek deed, later werd hij bijgestaan door drs. G. J.
Leferink (Amsterdam). Beide historici zorgden voor een oogst die voor het be
stuur van de sociëteit weer aanleiding was om op basis van die onderzoeksresul
taten een jubileumboekje van beperkte omvang te laten verschijnen. In dat
werkje zou niet alleen aandacht worden geschonken aan het wel en wee van
225 jaar sociëteitsleven, maar ook aan de achtergrond van waaruit de sociëteit
ontstaan was. Dat boekje is enkele weken geleden verschenen* en in het licht
daarvan is het interessant nog eens stil te staan bij de vraag of de Groote of
Oranje Sociëteit werkelijk haar wortels heeft in het jaar 1763. Want er zijn in
tussen nog enkele vermeldenswaardige gegevens aan het licht gekomen.
Tot 1863 ging men ervan uit dat de Groote Sociëteit was opgericht in 1803,
het jaar waarin men het pand aan het Oude Wand betrok, of 1811 dan wel 1815
toen een nieuw reglement van kracht werd. Sinds 1863 neemt men aan dat de
Groote Sociëteit uit 1763 stamt, een opvatting waaraan tot 1962 door de opeen
volgende sociëteitsbesturen niet meer werd getwijfeld. Dat kwam omdat zekere
Raicher Houtten uit Velp, iemand die niet op de ledenlijst voorkomt, een regle
ment gevonden had waaruit zou blijken dat de sociëteit in 1763 was opgericht.
Die vondst dateerde van het voorjaar 1863 en verraste het bestuur danig omdat
het zich plotseling realiseerde dat er een eeuwfeest voor de deur stond. Toen
na onderzoek de toenmalige stadsarchivaris dr. W. J. A. Huberts in een artikel
in de Zutphensche Courant van 18 april 1863 schreef dat met grote zekerheid
aangenomen mocht worden dat de Groote Sociëteit op 16 april 1763 was op
gericht, was de twijfel uitgebannen. Het eerste eeuwfeest werd inderhaast ge
vierd met medewerking van het muziekkorps der Dragonders, er werd gevlagd
en er was een 'illuminatie met gaz'. In 1888 werd het 125-jarig bestaan op
33
IS DE GESCHIEDENIS
VAN DE GROOTE OF ORANJE SOCIËTEIT
SOMS NOG OUDER DAN 225 JAAR?
