Bijlage II
Twee recepten uit ca. 1550 (Zutphen, Gemeentearchief, Fragmentenverzameling 3-1).
(Recept I)
Tot versterkinge des hartens ende des hoefdes mach gebruicken dit naervolgende.
item nemdt conservue35 van rosmarijns bloemen36
item conservue van roesen37
item conservue van betonie38
item conservue van bernargien39 bloemen van elcks een loeth40
item musschaeten41
item musschaeten nagelen
item musschaeten bloemen van elcks een firdel42 loets cleyn gestoeten
item walruekende irios43
tem cubeben44 van elcks een halff firdel loets cleyn gestoten
item safferaen45 soe swaer als eyn gaersten46 koeren cleyn gestoten.
Mengent dese onder den anderen mit siroep van roessmarins47 bloemen ende siroep van Yssoep48,
van elcks soe foei dat die voerschreven conservuen ende cruyden wael bedeck off fucht sijn, doet
daer naer, daer in vijff off ses droppelen oly van anis49 saet (soe veer u.l. den bekoemmen kan)
menget wal onder en anderen: seeft u.l. hier van vake doer den dach ende inden nacht soe foei als
men op een oert van een mess twee mael off driemail fatten kan offt wat mer.
Die nicken50 ende dunnege51 mach u.l. wal stricken off smeren midt lavendelen52 water off oly
van lavendelen gedistellert off mit damberen53 off wachholder54 oly.
(Recept II)
Tegen swaericheyt ende pinnen in hoeft, mit op dracht nae dat hoefft ende nae den hals benautheyt
in de borst, mit benautheit des adems ende genegenheit tot hoest, benautheyt van den hert kolck,
evels an den affel, pine in die rugge, lenden ende siden sunderlinge in luchter55 seyde ende beneden
int lieff swaeckheyt, muyheit ende onlusticheyt des lievers, sunderlinge des benedensten lidematen,
der benen, der magen, lever, longe ende milte, ock blanck water, ock tot genegenheit tot roeringe
des verstans ende der tongen, ook tegen catarh offte floet des humoeren, dat sijn die cruyde:
item gedrochde alans56 wortelen, ander halff loet
item walruekende irios wortelen een loet
item ronde hol57 wortelen een halff loet
item edele maioraan58 ende smals betonie59
item carde benedict60, gedrochden yssoep, van elcks een handt fol
anis saet, fennekel saet61, van elcks een loeth
item rosmarijn een handt vol, resinen62 sunder steenen
item handt fol lackerisse63 geschavet, doer sueden en groff gestoeten een loeth
item cubeben een firdel loeth, siedet dess (die wortelen doer sueden ende groff gestoeten) (die crui-
den dorsueden, die saeden ende cubeben groff gestoeten) in een mengelen rijnsche wijn64 ende en
mengelen schoen loepens water, tot dat die helffte bij nae ver soeden is, dan settet vant fuer, wall
toegedeckt, als die dranck kalt is, claert den aff, doet indt affgeclaerde nadt drie off vier loet witten
canarus sucker65, vander besten kneel66 gestoeten, een verendel loet, galigaen67 cleen gestoeten,
laet een halff verendel loeth elven musschaten naegelen cleen gestoeten, laet eens wech of sieden,
seeft daer van een wijn gelass ful warm gemaekt smorgens nuchteren ende savents een stund over
den eten gedroncken.
104
