delen verschijnt tussen 1777 en 1779. In 22 'zamenspraaken' tussen een leer
meester en een leerling laat hij 'Eenvormigheid en Verscheidenheid, Alvermo
gen en Wijsheid, Goedheid en Orde, Schoonheid en Pragt in duizend Werken
van mijn Schepper' zien, zoals we lezen aan het eind van het vierde deel.
De reacties zijn zeer lovend en het boek wordt zó populair, dat het nog tij
dens Martinets leven vijfmaal herdrukt wordt en er al in 1779 een Duitse verta
ling is. Bovendien komt hij in datzelfde jaar met een vereenvoudigde versie,
Kleine katechismus der natuur voor kinderenbedoeld voor jongere kinderen
en ook graag gelezen door vele volwassenen met eenvoudige scholing. Van dit
boek verschijnen Duitse, Engelse (ook in de Verenigde Staten!), Franse en zelfs
een Maleise vertaling.
De Katechismus is voor Martinet behalve studieboek ook een verdediging
van het beoefenen van 'filosofie' (natuurwetenschappen) en van de wetenschap
in het algemeen tegenover grote groepen gelovigen die de wetenschap als onver
enigbaar met het geloof veroordeelden. Geeft de Bijbel Gods woord en een
boek over de natuur Gods werken, zo geeft een boek over de geschiedenis van
de mensheid volgens Martinet Gods daden. Martinet schrijft twee historische
werken, die hij later weer bewerkt voor kinderen. In 1789 verschijnt Kort be
grip der waereldhistorie voor de jeugd en in 1790 Het vereenigd Nederland, ver
kort ten gebruike der schooien.
Samen met zijn vriend de Arnhemse predikant Ahasverus van den Berg ver
zorgt Martinet vanaf 1781 een serie kleine boekjes voor kinderen Geschenk
voor de jeugd. We kunnen deze beschouwen als een voorloper van de kinder
tijdschriften. Naast gedichtjes, fabels, vertelsels en spreekwoorden met een
vaak moraliserende strekking, zijn er in dit tijdschrift ook leerzame bijdragen.
Zo schrijft Martinet Geographie of aardryksbeschryving, dat begint met een
vers:
Lezen, weten, dat is zoet
Voor het jeugdelijk gemoed,
Dat zijn goed verstand en reden
Gaarne reedlijk wil besteden.
Vaart met leeren vlijtig voord,
Leert voor al, uit 's Heeren woord.
Daer de beste van uw vrinden,
God, u onderwijs doet vinden.
38
