Na deze diplomatieke reis viel er voor Sidney op politiek terrein weinig meer
te doen. Hij kon daardoor veel tijd besteden aan zijn literaire werk, dat overi
gens pas na zijn dood zou worden uitgegeven. Naast enige verhandelingen en
andere kleine stukken bestaat zijn oeuvre uit drie heel belangrijke werken: de
Arcadia, een allegorische roman, die vele generaties schrijvers heeft beïnvloed;
de Defence of Poetry, een verhandeling over de dichtkunst, als zodanig de eer
ste in de Engelse literatuurgeschiedenis; en de sonnettencyclus Astrophil and
Stella.
In 1584 werd Willem van Oranje vermoord en in 1585 viel de belangrijke
havenstad Antwerpen in Spaanse handen. Nu het overwicht zo sterk naar die
kant begon over te hellen, vond Engeland eindelijk de tijd gekomen om de
Nederlandse gewesten te gaan steunen. De aangeboden souvereiniteit wilde
koningin Elizabeth echter niet accepteren, maar wel stuurde zij hulptroepen
onder leiding van Sidney's oom, de Graaf van Leicester, tegen onderpand van
enige strategische plaatsen, onder andere Vlissingen en fort Rammekens, waar
over Sidney bevelhebber werd. In de winter van 1585 vertrokken de Engelsen
naar Nederland, en in het voorjaar van 1586 ving de veldtocht aan. Erg veel
succes hadden ze overigens niet: alleen Axel werd door Sidney, samen met prins
Maurits, veroverd. Daarna verlegde Leicester de koers naar het noorden, in de
hoop de Spanjaarden af te leiden. Nadat Doesburg was ingenomen, werd een
poging gewaagd Zutphen van de Spanjaarden te bevrijden. De Engelse troepen
legerden zich voor de stad. Toen kwam het bericht door dat een Spaans kon
vooi Zutphen naderde om het garnizoen te ravitailleren. Dus werd er in de
vroege ochtend, in de dichte mist, een hinderlaag gelegd. Maar toen de mist
optrok, bleek er een zo grote overmacht aan de Spaanse zijde te zijn, dat de
Engelsen zich na een kort en dapper gevecht moesten terugtrekken. Sidney had,
volgens de overlevering, aan het begin van de strijd zijn dijstukken afgedaan,
omdat een vriend van hem die ook niet droeg, en werd tijdens het gevecht juist
in het onbeschermde been getroffen. Toen hij, zwaargewond en uitgeput door
bloedverlies het strijdperk verliet, en men hem haastig wat te drinken bracht,
zag hij een stervende soldaat verlangend toekijken, en meteen gaf hij het bevel
de dronk naar deze man te brengen terwijl hij zei: 'Thy necessity is yet greater
than mine' (Jij hebt het nu nog meer nodig dan ik). Zo althans vertelt het ons
Fulke Greville, en of het werkelijk zo gebeurd is of niet, in ieder geval maakt
het iets duidelijker waarom er rond Sidney zo'n legendarische verering is ont
staan. Hij werd overgebracht naar Arnhem, waar hij kort daarna aan zijn ver
wondingen bezweek. De Staten van Zeeland deden het verzoek hem te mogen
begraven met alle mogelijke pracht en praal, maar het verzoek werd niet inge
willigd; op een geheel zwart getuigd schip werd het lichaam van Sidney, na een
ceremonieel afscheid in Vlissingen, naar Londen overgebracht, waar hij op bij
zonder plechtstatige wijze in de St. Paul's Cathedral werd begraven.
36
