Noten
1 In tegenstelling tot wat vaak gesteld wordt, is er geen reden aan te nemen dat Warnsveld geen
marke was. Als aanwinst uit 1932 bevindt zich in het Rijksarchief Gelderland te Arnhem een
markeboek van Warnsveld, lopend van 1744 tot en met 1828. Dit markeboek was nog onbe
kend aan de schrijvers van twee standaardwerken over de Gelderse marken, nl. J. J. S. Sloet,
Geldersche Markerechten I en II (1911 en 1913), en A.H. Martens van Sevenhoven, Marken
in Gelderland (1925). Sloet gaf dan ook op dat hij geen gegevens van deze marke had; Martens
van Sevenhoven twijfelde aan het bestaan van een marke Warnsveld. In het zojuist genoemde
markeboek echter worden de normale markezaken behandeld: de limieten van de marke, de
aanschaf van grenspalen, het inspecteren van aangravingen (dat zijn ontginningen ten koste van
de gemeenschappelijke markegrond). Nog in 1828 wil het Oude en Nieuwe Gasthuis een stukje
markegrond kopen. Dat in oudere stukken de marke Warnsveld weinig voorkomt, heeft mede
als oorzaak dat nogal eens een marke Braamveld vermeld wordt; deze moet identiek zijn met
Warnsveld.
2 Angeren lag tussen de Eefse beek en de Berkel en is nu onherkenbaar door uitbreidingen van
Zutphen, het Twenthekanaal en enkele spoorwegen. Sloet (1913) merkt op, dat de marke in
1819 verdeeld werd en dat zelfs de naam is verdwenen.
In het zojuist aangegeven gebied van Angeren wordt door Martens van Sevenhoven nog een
Wolfelermark onderscheiden. Hij grondt het bestaan van deze marke op een memorie uit 1719,
waar de Wolfelermarke als een afzonderlijke marke beschouwd wordt. In een portefeuille van
een proces uit 1628-1630 bevinden zich zelfs twee stukken uit 1384 en 1399, waarin gesproken
wordt van een Wolfelermark. Deze beide oude stukken gaan echter alleen maar over rechten
op een stuk veldgrond. In de memorie van 1719 valt alleen de naam Wolfelermarke als die van
de leveranciers van fondsen aan de kerk van Warnsveld. Stukken waaruit het functioneren als
een marke zou moeten blijken, zijn niet voorhanden, zodat we de Wolfelermarke toch niet als
een marke in de normale zin van het woord kunnen beschouwen.
3 Rijksarchief Gelderland, archief Hof van Gelre, Civiele Processen 1735 no 11. Van Eefde is
geen markeboek bewaard gebleven, maar bij de stukken van dit proces bevinden zich enkele
extracten uit een markeboek. De aanleiding tot het proces past in het kader van dit artikel: de
eigenaar van de katerstede Nijhoff of Nieuwhoff, Jan van Essen, koopman te Zutphen, wil als
gewaarde worden toegelaten. Dit wordt niet toegestaan, het erve blijft een katerplaats, hetgeen
betekent beperkte gebruiksrechten en geen stemrecht.
Beukerstraat 77 - Zutphen - Telefoon 05750 - 1 97 17
62
Rd vdbrink
