Er is blijkbaar geen voorgeschreven model, en elk model hoeft nog niet
een specifieke verklaring te hebben. Merkwaardige bijkomstigheid is overi
gens wel dat je de zwaan alleen maar terug vindt op torens en daken en in
gevels van Nederlandse Lutherse kerken. Ik kon niet achterhalen waarom dit
zo is.
De zwanezang van Luther
In de poëzie en in de literatuur wordt de zwaan in verband gebracht met de
dood. De zwanezang is een attribuut van de goede dood, zo stond dit ergens
omschreven. Bij ons is het een zegswijze, dat iemand, die zijn zwanezang
heeft gezongen, daarop voor altijd afscheid neemt. Eertijds had het een
betekenis die meer direct in verband met de dood gebracht werd. Na iemands
zwanezang kwam de dood, zacht en goed.
Wij noemen achteraf het laatste werk van iemand, het laatste boek dat
geschreven of gedicht dat gemaakt werd, een zwanezang. Daarmee en daar
na is het afgelopen.
Luther heeft vele liederen en melodieën gemaakt. Vele daarvan worden in
de kerken gebruikt tot vandaag toe. Als je dat hebt vastgesteld, wordt ook
duidelijk dat de zwanezang van deze hervormer nog lang niet ten einde is.
Huss heeft misschien wel meer gelijk dan wij hem hebben toebedacht. De
gans kende de kracht van de zwaan.
Noten
1 Gelukkig hebben de twee pastorale werkers, dhr. J. D. te Roller en mw. K. Wedemeijer, mij
van informatie kunnen voorzien zodat ik goed op spoor ben gezet.
2 Interdict: een verbod, maar hier betekent het dat de kerkelijke bedieningen worden opge
schort als straf aan een hele gemeente.
3 Zie de inventaris van het archief van de Evangelisch Lutherse gemeente met de daarin
genoemde literatuurverwijzingen.
4 13 september 1983.
Beukerstraat 77 - Zutphen - Telefoon 05750 - 1 97 17
84
