J. C. RIEMENS
Vroeger was er een rijmpje dat in vier regels samenvatte welke verschillen er
waren tussen de diverse godsdienstige stromingen van de zeventiende eeuw.
Het ging in dit versje over de symbolen van vier kerkgenootschappen.
Uiteraard, zult u zeggen, want anders kon dit nooit in vier regels worden
afgedaan:
De Gereformeerden een haantje,
De Lutherschen een zwaantje
De Roomschen een kruisje,
De Mennisten een houten huisje.
Enkele maanden geleden vroeg iemand mij nu eens uit te leggen waarom het
symbool van de Evangelisch-Lutherse Gemeenten in ons land een zwaan is.
Een vraag die, naar mijn mening, gemakkelijk te beantwoorden zou zijn.
Maar dat pakte anders uit.1
U begrijpt wel dat de Luthersen dit symbool niet genomen hebben omdat
het woord "zwaan" zo prachtig rijmde op "haan". Er zit iets anders achter.
Maar wat? Om deze vraag te kunnen beantwoorden is een stevige duik nodig
in de kerkgeschiedenis. We moeten ongeveer 570 jaar terug. Terug naar de
tijd van Johannes Huss.
Johannes Huss
Hervormingsdag mag dan regelrecht te maken hebben met Maarten Luther,
eigenlijk moeten we een eeuw eerder kijken om te constateren dat een
Tsjechische theoloog, Johannes Huss, fel protesteerde tegen de gang van
zaken binnen de Rooms Katholieke Kerk. Hij keerde zich met name tegen de
aflatenverkoop van paus Johannes XXIII. Diens voorganger, paus Alexan
der V had via een bul al laten blijken niet meer achter de ideeën van Huss te
staan. Maar Johannes XXIII sprak een interdict2 uit tegen de stad Praag en
daarmee dwong hij Huss tot de vlucht. Daarvoor al was Huss populair bij de
Tsjechen, wier volksheld hij was geworden en ook bleef in deze tijden. Huss,
ooit rector van de universiteit van Praag, werd "kluizenaar" op de burcht
Kozi. Zijn tijd gebruikte hij zeer intensief met schrijven en preken. Beide in
de volkstaal.
In 1414 werd hij uitgenodigd naar het "reformconcilie" te Konstanz te
komen. Nadat Huss een vrijgeleide kreeg, vertrok hij naar deze plaats. Hij
begaf zich daarmee in het hol van de leeuw en tegelijk tekende hij met deze
80
DE "ZWANEZANG" VAN MAARTEN LUTHER
