In de Middeleeuwse handelsnederzettingen komen we andere gebouwen
tegen dan in de boerennederzettingen.36 We komen vaak kleinere rechthoe
kige huizen tegen met een lichtere constructie, 1- tot 3-schepig. Opvallend is
dat we in deze huizen naast vlechtwerkwanden zeer vaak plankenwanden
(van verschillende constructie) tegenkomen.37 Het zijn niet altijd kleine
huizen: in Staveren zijn 12de-13de-eeuwse houten gebouwen gevonden van
grotere omvang: één ervan is bijna 20 meter lang, ca 4 meter breed, met
(vierkante) wandpalen die om de IV2 meter paarsgewijs staan opgesteld
(afb. 7: A). Deze lijkt zeer veel op de Zutphense houten hal, zij het dat de
breedte verschilt.38
Tenslotte nog een gebouwtype van geheel andere aard, dat ook sterk op de
Zutphense hal lijkt; de oudste, houten kerken van Diever39 en Norg40,
daterend uit de 10de, 11de eeuw hebben een identieke constructie met de
Zutphense hal (afb. 7: B en C). Ze hebben een rechthoekige plattegrond, een
grote lengte én grote breedte gecombineerd met een éénschepige construc
tie, met waarschijnlijk houten wanden. Ook de plaatsing van de wandstijlen,
paarsgewijs om de IV2 meter, komt overeen.41
Conclusie
Uit het aardewerk bleek al dat Zutphen bij niet-agrarische activiteiten was
betrokken: handel over de IJssel. De houten hal had waarschijnlijk planken
wanden, een bouwwijze die we met name in handelsnederzettingen vaak
tegenkomen, evenals de rechthoekige plattegrond. Gezien de grote over
eenkomst met het gebouw van Staveren is het dan ook niet uitgesloten dat
het een huis of opslagplaats van een handelaar is geweest.
De meest waarschijnlijke verklaring is evenwel toch die, welke Renaud in
1950 reeds gaf: het oudste huis van de graven van Zutphen.42 Het is opmer
kelijk hoe groot de overeenkomsten zijn met de bouw van de houten kerken
van Diever en Norg. De Zutphense hal was blijkbaar een gebouw met een
belangrijke status, een soort zaalruimte met houten wanden, en met een
ongebruikelijke dakconstructie die maar liefst 8 meter overspande.
Voor de tufstenen palts is de datering in de 12de of misschien zelfs pas
13de eeuw gegeven. De reeds in de 11de eeuw vermelde graven van Zutphen
zouden dan in de houten hal zijn behuisd. Wat betreft datering van de hal:
gezien de vondst van Badorf-type aardewerk in de wand- en paalsporen is hij
van de 9de eeuw of later - hij moet bovendien ouder gedateerd worden dan
de tufstenen palts.
De andere paalsporen van het 's Gravenhof zijn moeilijk te interpreteren.
Dit is vooral veroorzaakt doordat de opgraving nog te klein is om te zien of de
verschillende palenrijen misschien delen van huizen kunnen zijn: om dat te
44
