van het gelijknamige kwartier, ook een plaats in de linker helft van het gedeelde
schild van Gelderland.
Het Gelderse wapen, daterend uit de 14de eeuw, bestond vanaf 1393 - toen
Willem I, sedert 1371 hertog van Gelre, ook hertog van Gulik werd - uit een ge
deeld schild (vaak ook uit twee schilden), waarvan heraldisch rechts links van
de aanschouwer) de Gelderse omgewende (vanwege de courtoisie), rood getong-
de en genagelde, goud gekroonde gouden leeuw met dubbele staart op een blauw
veld en links de Gulikse rood getongde en genagelde, ongekroonde leeuw van
zwart in goud. Willem I en Reinald IV voerden het gecombineerde wapen Gelre-
Gulik sedert 1393. Hun opvolgers als hertogen van Gelre, uit het huis Egmond
voerden dit wapen als pretentiewapen. Maar nu, na de "Verlatinge" van Philips
II, werd de Gulikse leeuw vervangen door de Zutphense en dit bleef tot 1799
(zie Beitjes, p. 90). Het tijdens de Bataafse Republiek ingestelde Departementaal
Bestuur van Gelderland greep echter terug naar het oude hertogelijke wapen.
Volgens een betoog van Mr.P.J.W.Beitjes, gehouden op een ledenvergadering van
de "Vereniging Gelre" in 1955, was dit geschied op gezag van Gerard van
Hasselt. Deze, misleid door de wapenrok van hertog Karei, meegedragen bij diens
begrafenis en bevattende de bovengenoemde Gelderse en Gulikse leeuw, pleitte
voor het vervangen van de goud-gekroonde rode leeuw door de ongekroonde
zwarte leeuw in goud van Gulik. Als gevolg daarvan kreeg Gelderland in 1802 het
hedendaagse wapen, dat in 1814 in het wapenregister van de Hoge Raad van
Adel werd geregistreerd. Zo verdween voorgoed een embleem uit het wapen van
Gelderland dat een historie van eeuwen achter zich had. In 1955 werd nog een
poging gewaagd tot herstel van de Zutphense leeuw door het Wijnhuisfonds. De
ze vereniging wendde zich tot het plaatselijk Gemeentebestuur met het verzoek
om het initiatief te nemen tot wijziging, waarbij de Zutphense leeuw in zijn eer
zou worden hersteld. Doch het verzoek behaalde géén meerderheid in de Raad.
Maar al is de Zutphense leeuw uit het provincie wapen verdwenen, toch bleef
zijn beeltenis bestaan, want boven de toegangsdeuren van ons Gemeentehuis -- de
in 1716 gebouwde gedeputeerdenkamer -- prijkt hij nog steeds in een glorieus
reliëf. Eveneens vond de leeuw in 1955 een plaats in een der ramen van de Bur
gerzaal. Toen in 1972 Mr.G.A.Bontekoe een wapen voor het Zuiveringschap
Oostelijk Gelderland moest ontwerpen, gebruikte hij als hoofdfiguur de goud-
gekroonde (en getongde) rode leeuw van het graafschap Zutphen. Ook in het
wapen van het Waterschap van de Berkel, verleend in 1955, en van het Water
schap van de Oude IJssel, verleend in 1956, komt de Zutphense leeuw voor. Zo
blijkt dat de Zutphense leeuw nog steeds voortleeft en daar mogen wij ons in
verheugen.
LITERATUUR
P.J.W.Beltjes, "Het wapen van de souvereine provincie Gelderland en zijn voor
geschiedenis" inB &M Gelre 66 (1972), p. 39-92.
C.O.A. baron Schimmelpenninck van der Oije, "Het gewijzigde wapen van de ge
meente Zutphen" in Gelders Mengelwerk, Zutphen 1977, p. 145-149.
63
