Enkele andere De Gruyter-panden. Links Arnhem; hier wordt de eerste pui van Welsing honderd jaar later (in 2006) gebruikt als luxe entree naar
een nieuwe winkelpassage met de naam Gruyterpassage. In het midden een pand in Den Haag. Rechts dat van Tilburg.
Het winkelimperium van
kruideniersfamilie P. De Gruyter en
Zn., bekend van 'Het Snoepje van de
Week', maakte in de periode voor de
Tweede Wereldoorlog een grote bloei
door. Door het hele land opende het
bedrijf winkels die werden voorzien
van prachtig ontworpen winkelpuien.
Ook in Zutphen, waar aan de
Turfstraat een geheel nieuwe winkel
voor De Gruyter werd ontworpen.
TWEE HUISARCHITECTEN
De Gruyter betrok bij de bouw en
verbouw van hun winkels twee
huisarchitecten. Tussen 1906 en 1925
was dat W.G. Welsing uit Arnhem.
Hij combineerde de art-deco stijl met
de stijl van de nieuwe zakelijkheid
en stond bekend om de blauw
geglazuurde tegelontwerpen voor
de winkelpuien. Mooie voorbeelden
daarvan zijn nog te zien in Arnhem,
Den Haag en Tilburg. Zijn opvolger
T.P. Wildschut (1928-1961) was
daarna als hoofd van de Afdeling
Bouwwerken van De Gruyter
verantwoordelijk voor de bouw en
verbouw van 300 winkels door heel
Nederland. Hij schuwde niet om de
fraai detailleerde winkelpuien van zijn
voorganger Welsing te vervangen door
één met een strakkere architectuur. Zo
ook in 1954 in Zutphen bij het pand
Turfstraat 11.
HET EINDE VAN DE GRUYTER
Het De Gruyter-kruideniersimperium
stortte in de jaren tachtig in als
gevolg van de concurrentiestrijd met
'Albert Heyn'. De Gruyter is tot het
einde toe een familiebedrijf gebleven.
De onderneming werd in 1970
overgenomen door de Steenkolen
Handelsvereniging, waarbij de nog
overgebleven winkels de naam
'Gruma' ('De Gruyters Massamarkt')
kregen. Daarna nam de 'Spar' in 1977
nog een aantal winkels over, maar ook
deze verdwenen uiteindelijk uit het
straatbeeld. Van 'Het snoepje van de
week' kan niet meer worden genoten.
GRUYTERPASSAGE
Gelukkig kunnen we nog wel
steeds genieten van diverse fraaie
De Gruytergevels in Nederland.
De oude puien van de verdwenen
winkelketen worden door veel
mensen gewaardeerd. Veel puien
zijn inmiddels gerestaureerd en de
winkels herbestemd. In Arnhem werd
de eerste pui van Welsing op de hoek
van de Roggestraat en de Beekstraat
in 2006 (honderd jaar na oplevering) in
gebruik genomen als luxe entree naar
een nieuwe winkelpassage met de
naam Gruyterpassage.
BLAUWDRUK WELSING UIT 1916
De oorspronkelijke gevel van de De
Gruyter-winkel in Zutphen aan de
Turfstraat 11 werd in 1916 ontworpen
door Welsing. In het Regionaal Archief
Zutphen vond monumentenzorg de
originele blauwdruk, ondertekend
door de aanvrager "P. de Gruyter
en Zn. De vraag is of de pui ook
zo rijk gedetailleerd is uitgevoerd
35
