VERGETEN ERFGOED
tot Duitsland. Na de val van Frankrijk in 1940 is dit al
onderkend, maar het duurde tot september 1943 voordat
een groep militaire specialisten de opdracht kreeg om uit
te zoeken hoe ze het gat in de verdediging konden sluiten.
De groep specialisten werkte vanuit Bad Bentheim. Elke
dag trokken zij in kleine groepen door de grensstreek
tussen Millingen en de Eemsmonding om een oplossing
te vinden. In oktober 1943 presenteerden ze het plan
dat was gebaseerd op het gebruik van waterwegen als
natuurlijke hindernissen, met verdedigingswerken rond de
rivierovergangen.
VERDEDIGING RONDOM ZUTPHEN
De linie met de weinig fantasievolle naam 'verlenging
van de Westwall' begon aan de IJssel bij Westervoort en
volgde de rivier tot Zwolle. Vandaar verliep de linie via
Meppel naar Assen en Groningen om bij Delfzijl aan de
Eemsmonding te eindigen.
Dit plan werd geaccepteerd en op kleine schaal begon de
bouw van veldversterkingen. Vanaf februari 1944 werd de
bouw georganiseerd door de Oberfeldkommandant van
Arnhem, die lokale arbeidskrachten inhuurde. De bouw
werd kleinschalig opgepakt omdat alle aandacht op de
kust was gericht. Daar werd de Atlantikwall gebouwd als
verdedigingslinie tegen een geallieerde aanval vanuit zee.
De Atlantikwall met haar achterliggende linies moest de
aanval stoppen. Wanneer de vijand er in slaagde om door
de linies te breken, dan zou de IJssel-Stellung de volgende
stoplijn vormen. Dit betekende dat er rondom Zutphen
verdedigingswerken werden aangelegd om de bruggen
te kunnen verdedigen. Want die bruggen waren de enige
vluchtroute voor terugtrekkende Duitse eenheden.
OP BEVEL VAN HITLER
In de eerste dagen van 1944 vond het Duitse opperbevel
het tijd om de plannen voor de verdediging van het Rijk
opnieuw tegen het licht te houden. Een kleine staf onder
leiding van General Von Weikersthal kreeg de opdracht.
Ze namen eerst het zojuist opgeleverde plan voor de
verlenging van de Westwall onder de loep. In hun ogen
was dit plan, zonder enige aanpassing, bruikbaar. Deze
goedkeuring betekende evenwel nog niet dat er direct
gegraven werd in Zutphen of elders langs de IJssel.
Ook op 6 juni 1944, toen de geallieerde invasie een feit
was, bleef het rustig. Pas op 30 augustus 1944 greep Hitler
in met Führerbefehl 63. In dit bevel stond dat de bevolking
zo snel mogelijk verdedigingswerken moest aanleggen
om het Rijk te beschermen. De Reichskommissar Seyss-
Inquart moest dit bevel in Nederland uitvoeren. De NSDAP
zorgde voor arbeidskrachten en het bouwbedrijf van
het Duitse leger, de Organisation Todt, zorgde voor de
uitvoering.
Onderzoeker Leo van Midden
aan het werk
