ZO WERD DE OORLOG BELEEFD
aantal dagboeken toeneemt. In de
Nederlanden zijn er pieken in de
periodes rond 1570 (Tachtigjarige
Oorlog) en 1672 (begin Hollandse
Oorlog). De Tweede Wereldoorlog
kan daar ongetwijfeld aan worden
toegevoegd.
DAGBOEKEN VAN JOHANNA
DOUMA-VAN WISSE
In de collectie Tweede Wereldoorlog
van het RAZ bevinden zich maar liefst
79 inventarisnummers met hierin
originele en gekopieerde dagboeken,
verslagen en knipselmappen
met persoonlijke aantekeningen.
Daarnaast zijn ook in andere
archieven en in de bibliotheek nog
dergelijke documenten opgenomen.
De dagboeken van Johanna Douma-
van Wisse zijn in deze collectie extra
bijzonder. In de eerste plaats omdat
ze bijzonder rijk geïllustreerd zijn
met foto's, knipsels, spotprenten
en zelfgemaakte gedichten en
tekeningen. Tekeningen die ook
vaak haar emotie bij beschreven
gebeurtenissen verbeelden. De
dagverslagen hebben een stijlvaste,
opvallende titelopmaak. Bovendien
zijn ze deels in het Nederlands,
deels in het Esperanto geschreven
en uit de inhoud blijkt dat de
schrijfster een toegewijd volgster
van de Esperantobeweging was.
HET DAGELIJKS LEVEN
GING DOOR
Johanna benoemt de
oorlogsomstandigheden in
haar geschreven tekst vaak
maar zijdelings als onderdeel
van haar persoonlijke leven. De
oorlogsgebeurtenissen zelf komen
eigenlijk vooral aan bod in de
ingeplakte krantenknipsels en haar
vaak korte, snedige commentaren
daarbij. Zij laat zien dat veel van
haar dagelijkse leven 'gewoon'
doorging; je zou dat tegenwoordig
soms bijna vergeten! Familieleven,
uitstapjes, interesses en zelfs
vakanties hebben allemaal een
plaats. En daarnaast is Johanna
ook een verliefde jonge vrouw die
niet kan, maar moet wachten om met
haar geliefde Piet te trouwen.
Bij veel andere oorlogsdagboeken
overheerst de beschrijving van
de oorlogshandelingen en staat
het persoonlijke, dagelijkse leven
Oktober 1942, Johanna en haar moeder staan
in de deuropening van hun huis, Bernardsteeg
3. De auto op de achtergrond heeft een
houtgasinstallatie op het dak.
Paspoortfoto van Johanna, gemaakt
aan het begin van de jaren dertig.
