Hanze
THEMAJAAR HANZE
kunnen beschermen. Het netwerk bestond aanvankelijk
alleen uit verenigingen van kooplieden, maar op de
Hanzedag in 1356 te Lübeck werd besloten dat de
Hanze een verbond zou zijn van steden. Daarnaast werd
besloten dat Lübeck het centrale punt van het netwerk
werd en kreeg deze stad de officieuze leiding. In de
eeuwen die volgden ontwikkelde de Hanze zich tot een
goed gestructureerde verzameling van tussen de 150
en 200 steden, maar het aantal wisselde voortdurend.
De Hanzesteden lagen in een cirkel, met Lübeck als
middelpunt, van Riga tot Den Bosch en van Keulen tot
Groningen.
De Hanze bood naast samenwerking nog andere
voordelen. Het verbond zorgde voor veiligheid op zee.
Dankzij de samenwerking konden schepen bovendien
geld besparen door op grotere schaal in te kopen en
te verkopen. Gezamenlijk wisten de kooplieden ook
voorrechten af te dwingen bij de plaatselijke machthebbers
en handelsbelemmeringen tegen te gaan.
HANZE EN DE IJSSELSTEDEN
Juist voor de IJsselsteden als Zutphen, Doesburg en
Deventer was het belangrijk om lid te zijn van de Hanze,
om goed te kunnen handelen in het Noorden en op de
Oostzee. De IJsselsteden dankten hun opkomst aan het
feit dat zij wisten te handelen tussen het Oostzeegebied en
Holland, het Rijnland en Westfalen. Het zwaartepunt van
de Hanze in de Lage Landen lag ook in het stroomgebied
van de IJssel.
In de dertiende eeuw ontwikkelde men het koggeschip,
dat tot wel 200 ton aan goederen kon vervoeren. De
kogge was erg groot voor zijn tijd. Dit schip, met zijn hoge
voor- en achtersteven, staat symbool voor de Hanzetijd. In
2013 groeven archeologen aan het Broederenkerkplein in
Zutphen de resten op van een gesloopte kogge, gebouwd
omstreeks 1235. Dit zijn de oudste resten van een kogge
die in Nederland zijn opgegraven.
HANZE IN ZUTPHEN
In de middeleeuwen groeide de handel doordat steden
zich in verschillende producten gingen specialiseren. Het
gevolg was dat deze producten vervoerd moesten worden
en dit gaf uiteraard een enorme stimulans voor de handel.
Zutphen specialiseerde zich in verschillende producten,
namelijk in hout, haring, zout en (brande)wijn. Zutphen
heeft met zijn middeleeuwse wijnkelders de wijnspecialiteit
eeuwenlang behouden.
Hoewel Zutphen al vroeg een voorstaand lid was van
de Hanze, is het niet bekend wanneer de stad zich
precies aansloot bij het verbond. Wel weten we dat
Zutphen zich in de jaren daarvoor al ontwikkeld had tot
een handelsstad dankzij de gunstige locatie van de stad
aan de IJssel. Bovendien genoot de stad van gunstige
handelsvoorwaarden als gevolg van de stadsrechtverlening
in 1195 door Graaf Otto I van Zutphen. Hierdoor vestigden
veel handelaren zich in Zutphen.
Revel
(Tallinn)
Windaul
ivmtsjüs I
Memel
IKUupM.)
Stalhof, Londen A
Deze kaart geeft een overzicht van diverse grote .en
kleine Hanzesteden en de handelsroutes ter land en
over zee. Ook zijn de vier Kontors aangegeven.
Legenda
A Kontor: één van de vier grote handelsposten.
Q Hanzestad.
m m (Scheepvaart) route.
Hmrie'.c oper.
Bremen O
O Zwolle
Rostock
LübeckCf O °St'
X Wis mar
O Hamburg
Stettin O
Otüneburg
Deventer &*ZutphenQ OsnabrUck ^ovcr Berjji»
j, TSelO O Arnhem hUmelnO OBraufLSChweig
4 Brugge °0 u,0-pa 0
am*fÊ" ve^ST o 9 o„
Roermond flT Dortmund Gottingen
Keulen
OtamtA V I A Erfurt
Veliki Novgorod A
O
Dorpat
iTartul
Elbing
Q Thorn
C-uèdhnciitj
O Breslau
Afbeelding: Wikipedia
22
