BOUWHISTORIE
tV
een groot deel van het oude stadshart verwoest.
De Grutstraat bleef goeddeels gespaard, maar ontkwam
in de decennia erna niet aan de stadsvernieuwing met
diverse inbreidingen en saneringen die in het centrum
van Doetinchem het beeld zijn gaan bepalen. Omdat
tijdens het bombardement het stadsarchief grotendeels
in vlammen opging, zijn historici en geïnteresseerden in
de geschiedenis van de stad en het gebouwde erfgoed
in het bijzonder, in belangrijke mate aangewezen op de
resterende oude bebouwing als bron van informatie.
Zoals zo vaak in historische binnensteden is ook Grutstraat
45 al op de kadastrale minuut van 1832 gekarteerd. De
perceelsgrenzen zijn sindsdien niet of nauwelijks gewijzigd,
een dergelijke continuïteit is in oude binnensteden vaak
een aanwijzing voor de aanwezigheid van een huis met een
oude geschiedenis.
Iedereen die de meubeltoonzaal op de begane grond van
het huis betreedt zal dat feit snel bevestigd zien; prominent
is daar een deel van een oude eiken balklaag in het
zicht en dat al sinds 1993 toen deze bij een verbouwing
tevoorschijn kwam. Het was echter onbekend hoe oud
deze balklaag was en het bezoek was er op gericht
daarover meer duidelijkheid te verschaffen, al kon niet het
gehele pand worden bekeken.
Ook in Zutphen
De constructie is geheel van eikenhout en uitgevoerd als
samengestelde balklaag, dus met moer- en kinderbinten.
Dergelijke constructies worden over het algemeen vóór
1600 gedateerd, maar er zijn uitzonderingen op. Een goed
voorbeeld van een late toepassing is de samengestelde
eiken balklaag die rond 1670 in Zutphen is ingebracht in
opdracht van Everard van Heeckeren van Nettelhorst bij
het verbouwen van zijn stadspaleis aan het 's Gravenhof
(het Hof van Heeckeren).
Behalve de constructiewijze van de balklaag vertelt ook
de vormgeving van de gebruikte sleutelstukken het een en
ander over de ouderdom. De sleutelstukken in Grutstraat
45 hebben een ojiefvormig profiel met voluten aan de voor-
en achterzijde. Voor de aanzet van de grootste voluut is
een zigzagmotief aangebracht. De twee voluten worden
aan de zijkant met elkaar verbonden door een versierde
band waarin afwisselend streepjes en bolletjes zijn gehakt.
Deze renaissancekenmerken zijn in Nederland vanaf het
midden van de 16e eeuw toegepast en bleven tot het
Overzicht van de begane grond met balklaag richting de achtergevel.
De omgeving van de St. Catharinakerk in het centrum van Doetinchem na
het bombardement op 21 maart 1945. (ECAL Doetinchem, Fotocollectie
J.C.W. Massink).
Uitsnede uit de kadastrale minuut 1832 van de binnenstad van
Doetinchem. Gemarkeerd het perceel van Grutstraat 45. Links boven het
pand ligt de Grutpoort met zijn voorpoort aan de buitenzijde van de gracht.
Links en rechts van de stadspoort kleine, ondiepe huisjes die vanaf de
late middeleeuwen tegen de stadsmuur zijn gebouwd. Eveneens goed
zichtbaar is de relatief open structuur in dit deel van de Doetinchemse
binnenstad: veel ruimte op de percelen is onbebouwd en tussen de huizen
is vaak een steeg, drupstrook of een onbebouwd perceel te vinden. Zo ook
naast Grutstraat 45 waar in 1832 een steeg toegang gaf tot het terrein
erachter. Vergelijkbare situaties waren toen ook in Zutphen in de Laar- en
Spittaalstraat aan te treffen.
53
V
Details van de balklaag met één van de rijk gedecoreerde sleutelstukken
