Marie Antoinette
Toekomstmuziek
moderne piano? 'Fortepiano's zijn recht besnaard. Alle snaren
lopen parallel. Bij moderne piano's zijn de snaren gekruist, een
fundamenteel andere constructie, er is veel meer sprake van een
wolk van geluid, omdat de snaren met elkaar meetrillen.'
De ontwikkeling ging sinds de eerste 18e-eeuwse 'fortes'
razendsnel. Tijdens Beethovens leven werd het instrument gestaag
verbeterd. Fijn voor de componist, die streed tegen zijn opkomende
doofaeid. 'Hij wilde méér geluid, méér toetsen, een gespierder
instrument.'
Zelf fortepiano spelen? Dat mag, op sommige van de instrumenten
in het museum. En wie niet weet hoe dat moet, kan zich uitleven op
de pianola. Die hoef je alleen maar aan te trappen: het instrument
voert daarna voorgeprogrammeerde muziek uit. 'Een soort radio',
zegt Spek. Spotify avant la lettre.
Een etage hoger.opnieuw fortepiano's zo ver het oog
reikt. Dit is het open restauratie-atelier, waar het publiek de
pianotechnici aan het werk kan zien. 'Meer een werkplek dan een
tentoonstellingsruimte', zegt Spek, terwijl hij met één hand leunt
op een nieuwe aanwinst: de piano van wijlen Rudy Kousbroek,
de auteur van het boek 'De aaibaarheidsfactor'. Zo heeft elk
instrument in het museum zijn verhaal. Daarover gesproken: de
restaurateurs zijn juist bezig met het opknappen van de tafelpiano
van Marie Antoinette, koningin van Frankrijk in de achttiende eeuw.
Jurn Buisman complimenteert Roland Spek met de inrichting
van het museum. 'Heeft-ie toch maar mooi in vijf maanden
voor elkaar gekregen.' Helemaal geklaard is de klus nog niet, zo
ontbreekt de audio nog. Maar Buisman is meer dan content met
wat er in korte tijd is gebeurd. 'We hebben hier veel meer ruimte
tot onze beschikking dan in Amsterdam. Wij laten het publiek het
monumentale huis zien en we combineren dat met muziek. Waar
wij ons specifiek op richten is de historische (piano)muziek in
z'n eigen context. Op oude instrumenten in een daarbij passende
omgeving. De omvang van onze collectie maakt dat wij veel
meer kunnen dan wie dan ook in Nederland. Je moet naar het
buitenland om iets vergelijkbaars te vinden. Dat maakt ons uniek.
Ons fortepianofestival is zelfs het grootste ter wereld. Groter dan
Brugge, groter dan Boston. Goed, het geeft misschien aan dat het
over het algemeen kleinschalige festivals zijn. Maar toch.'
Het mooie van die oude instrumenten? 'Moderne piano's hebben
een enigszins gestandaardiseerd geluid. Fortepiano's hebben
elk een eigen karakter. Of ziel, zo je wilt. Een van onze Japanse
fortepianisten zegt het zo: als je een fortepiano lang niet hebt
bespeeld, kost het je vier maanden om de ziel van het instrument
weer terug te vinden.'
Objecten met een ziel. Dat geldt niet alleen voor de instrumenten
in het Geelvinck Museum. Het geldt net zo goed voor de in ere
herstelde panden zelf. Er zit weer muziek in De Wildeman, in dat
pareltje. Muziek uit het verleden én toekomstmuziek.
Tekst: Sander Grootendorst
