JAARVERSLAG ARCHEOLOGIE 2017
HUIZE 'T VELDE BUNKER
arbeiderswoninkjes: lange rijen kleine huisjes met bedsteden en
een gemeenschappelijke waterput. In plaats van een beerput
waren er houten tonnetjes, waarvan ook de onderkanten van
twee exemplaren zijn teruggevonden. Het westelijke deel van
het terrein hoorde bij herberg De Halve Maan aan de Laarstraat
(er zijn aanwijzingen dat dit de geboorteplek van Ludwig
van Beethoven zou kunnen zijn[!]). Het achterterrein van de
herberg was een Franse tuin. Zeer bijzonder was de vondst van
twee gigantische bakstenen putten die onderling met elkaar
verbonden waren met een loden pijp. Een van de twee stond via
een bakstenen kanaal in contact met de gracht, waarbij het water
van de gracht in de put stroomde. Hoewel het systeem nog niet
helemaal begrepen is, is het verleidelijk om te veronderstellen dat
deze putten gebruikt werden om een fontein te laten spuiten in
de Franse tuin. Een deel van de tuin werd (iets) later ingericht
als stokerij. Het gaat om een 18e-eeuws houten gebouw met
aardvaste stijlen. In het midden daarvan stond een bakstenen
deelmuur die op een spaarboogconstructie stond. Die was
nodig vanwege de zwakke ondergrond die ontstaan was door
de aanleg van de fonteinput eronder. Direct naast de deelmuur
- die waarschijnlijk een schoorsteen had - bevond zich een
grote stookplek. Op het westelijke deel werden ook beer- en
waterputten aangetroffen, echter zonder resterend materiaal. De
kelders van het pand werden later gebruikt voor de opslag van
ongebluste kalk.
Een bijzondere vondst was nog een deel van een ivoren
zakzonnewijzer die in de 17e eeuw in Neurenberg werd
vervaardigd.
is gebruikt, is in het kader van het onderzoek niet eenduidig vast
komen te staan. Wel is in de directe omgeving geschoten. In de
bunker was in elk geval geen schade zichtbaar in de vorm van
kogelgaten of schade van (hand)granaten.
Uit het onderzoek in Canada en de ooggetuigenverslagen viel dus
niet op te maken wat er met Patrick Morgan is gebeurd na zijn
gevangenneming op 3 april. In elk geval namen de Duitsers hem
mee richting Warnsveld-Zutphen, terwijl zijn regimentsgenoten
van de Essex Scottish noordwaarts trokken.
Het kan zijn dat hij bij de Almense gevechten al dodelijk gewond
was geraakt en in Warnsveld daaraan is bezweken. Het kan ook
De vondst in 2015 van een bunker waarin op 5 april 1945
het levenloze lichaam van korporaal Patrick Morgan
werd aangetroffen, vormde de aanleiding voor een nadere
documentatie van de bunker. Hoewel het onderzoek
geen definitief licht heeft kunnen werpen op de tragische
gebeurtenissen rond de 5e april 1945 is het onderzoek zeker een
succes geweest. Niet alleen heeft het onderzoek veel informatie
opgeleverd over de bunker als militair object, maar het heeft
vooral geleid tot hernieuwde aandacht voor de strijd die hier
is geleverd is. De opgegraven bunker bleek een zogenaamde
Koch-bunker. Hoewel er tijdens de laatste twaalf maanden
van de oorlog honderden gebouwd zijn, is slechts een beperkt
aantal bewaard gebleven. Het exemplaar in Warnsveld is
tussen eind januari en medio maart 1945 gebouwd en week
qua afmetingen af van de standaard maatvoering. Onzeker
is of de bunkeronderdelen ter plaatse zijn gestort, al wijst het
ontbreken van de bodem hier niet op. Voor de bouw werden
lokale aannemers en tewerkgestelde mannen ingezet. De bunker
maakte deel uit van een defensief netwerk van stellingen en
loopgraven rond Huize 't Velde, dat een belangrijk (hoofd?)
kwartier was van de Duitsers. Dit systeem maakte weer deel uit
van de IJssellinie. Of de bunker zelf tijdens gevechtshandelingen
Zutphense Pracht 31
