JAARVERSLAG ARCHEOLOGIE 2016
Halvemaanstraat
In het plangebied Halvemaanstraat wordt gebouwd aan een
appartementencomplex met een parkeergarage en negen
stadswoningen aan de Melatensteeg en de Halvemaanstraat. De
voorbereidingen voor dit project lopen al een paar jaar. Zo is er
in 2012 al een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd om te kijken
welke archeologische resten er in het terrein verwacht konden
worden, maar door de crisis kwam de huizenverkoop niet op
gang. Dit voorjaar trok de huizenverkoop aan en in juni zijn wij
van start gegaan met het archeologische onderzoek. Het terrein
is een schatkamer aan archeologische resten, waarvan we ook nu,
na vier maanden onderzoek, nog niet alles hebben onderzocht.
In het voorjaar van 2017 zal het tweede deel van het terrein, ten
zuiden van de Halvemaanstraat, worden opgegraven. Uit het
13e eeuw bewoning geweest en is de grond omgeploegd. Bovenin
de akkerlaag zijn ploegsporen waargenomen waar zand in
gewaaid is. Door sterke riviererosie in de 13e - 15e eeuw, waarbij
het Wichmondse deel van het rivierduin (inclusief de kerk van
Liudger) door de IJssel werd opgeruimd, kwam er een grote
hoeveelheid zand in de IJssel terecht, dat aan de linkerzijde van
de IJssel weer werd afgezet. Bij het droogvallen van deze nieuwe
zandplaten zal dit zand weer verstoven zijn en zich op het al
bestaande rivierduin aan de rechterzijde bij een overwegende
zuidwestelijke windrichting hebben opgehoopt. Dit proces lijkt
zich in vier fasen voltrokken te hebben. De twee oudste fasen
tonen dunne zandlaagjes, waarop zich tot twee maal toe een
vegetatie ontwikkeld lijkt te hebben. Daarna werd een veel dikker
zandpakket afgezet, hetgeen een behoorlijk geaccidenteerd
terrein opleverde (zoals op historisch kaartmateriaal vanaf de
16e eeuw steevast wordt afgebeeld). Een laatste zandverplaatsing
leverde een even dik pakket op. Het is echter niet uit te
sluiten dat deze laatste zandverplaatsing het gevolg is van
egalisatiewerkzaamheden.
onderzoek blijkt dat het terrein al millennia lang in gebruik is,
zo zijn de oudste vondsten a&omstig uit het mesolithicum en
de jongste archeologische vondsten dateren uit de jaren zestig
van de 20e eeuw. Het terrein is gelegen ten zuiden van het
Ruytershofe, aan de Halvemaanstraat en de Melatensteeg, aan
de noordkant van de 13e-eeuwse wijk Polsbroek. Het terrein
ligt op het relatief hoge deel van de wijk, op een zandrug tussen
de Berkel en de Laarstraat. De oudste sporen dateren uit de
midden- en late bronstijd (1300-800 voor Chr.). Het gaat hier
om een klein grafveldje met diverse concentraties crematieresten,
'Bronsbergen-Llatenearmband": Glazen La Tènearmband.
Een foto van een kruis-emailfibula uit de 9e of 10e eeuw.
Het terrein hoorde tot het erf (Derk op 't) Gemak. De eerste
vermelding daarvan dateert uit 1702. Derk op 't Gemak zal een
afsplitsing zijn van het middeleeuwse erf Stokebrand. De komst
van dit erf is af te lezen aan de vondsten uit de bouwvoor. Die
dateren vanaf de 18e eeuw.
"Bronsbergenpostmeduinprofiel": Bodemprofiel door het Bronsberger
rivierduin. Op de oude akkerlaag heeft zich in de late middeleeuwen
een nieuw duin gevormd.
Zutphensepracht.nl