van inwoners en stichtingen, verenigd in de 'Vakgroep Groen
Erfgoed Zutphen', startte de beleidsontwikkeling op, waarna dit
eind 2015 werd vastgesteld door de gemeenteraad. De gemeente
Zutphen heeft hiermee een instrument in handen om op lokaal
niveau belangrijke waarden te behouden, die wezenlijk zijn voor
de beleving van natuur en landschap.
Onderdeel vestingwerken
Om te komen tot daadwerkelijke aanwijzing tot groenmonument
startte Bureau GroenMotief in opdracht van de gemeente
Zutphen in 2016 met tuinhistorisch onderzoek. De uitvoering
werd gedaan met hulp van vrijwilligers. De hoofdvraag van het
onderzoek was: hoe heeft het gebied zich ontwikkeld tot wat het
nu is? Het onderzoek toont aan dat de boomgaard deel uitmaakte
van de vestingwerken rondom de oude stad Zutphen. Hiervan
zijn nog delen zichtbaar in het Vogelpark, zoals het Prinsen
Bolwerk en het Duc d'Alba Bolwerk.
De Stadsboomgaard bevindt zich op de restanten van het
schiereiland/landstong die is ontstaan uit de verbrede
contrescarp in de periode 1672-1700. Als onderdeel van de
Zutphense vesting kon het gebied niet worden bebouwd. Wel
mocht er groente en fruit worden geteeld. Door de eeuwen heen
had het terrein de functie van lusthof, groente-/moestuin en
boomgaard. Uniek zijn de vroege sporen van de geschiedenis van
stadslandbouw. Concluderend kan worden gezegd dat het gebied
een wezenlijk onderdeel is van de geschiedenis van Zutphen.
Met de aanwijzing van de Stadsboomgaard tot gemeentelijk
groenmonument is deze beschermd tegen ongewenste ingrepen
en blijft zij behouden voor de komende generaties. Een daaraan
gekoppeld beheerplan maakt historisch gewenste aanpassingen
en verder herstel mogelijk. Hierdoor kan historie weer 'leesbaar'
worden in het landschap.
Herstel en behoud groene historie
Dat groen erfgoed nu definitief onderdeel is van het Zutphens
monumentenbeleid betekent niet alleen de mogelijkheid tot
bescherming van wat verloren dreigt te gaan, maar ook een
sprong voorwaarts, namelijk dat bij concrete projecten in de
stedelijke praktijk eerst de waarden van groen moeten worden
afgewogen.
Hof van Heeckeren
Een mooi voorbeeld hiervan is De Hof van Heeckeren. Door
de komst van het museum krijgt de tuin in het stadspaleis
aan het 's Gravenhof een nieuwe functie. Om te komen tot
een verantwoord ontwerp in het licht van de historie gaf de
gemeente Zutphen in 2015 de opdracht aan SB4, Bureau voor
Historische Tuinen, Parken en Landschappen om tuinhistorisch
onderzoek te doen naar de tuin van De Hof van Heeckeren. De
uitkomsten van het onderzoek laten zien dat de tuin in de loop
van de eeuwen diverse malen is heringericht, maar dat behalve
de historische grond en een aantal bomen, niets meer over
is dat daaraan herinnert. Daarom is gekozen voor een nieuw
ontwerp dat een eigentijdse interpretatie krijgt, geïnspireerd op
De stadsboomgaard weergegeven op een 'Grondtekening der Stad Zutphen'
16 Zutphensepracht.nl
-Yi-tPMIfcïr-'l
Groxidteekeiii n<r
d*r Stad ZUTPHEN
A He Oude Stoei
R He ZA vetaye Stad-
C He Jborvtedm
J He. .Mar* 7borf.
i He. Jü Hterf.
He S&sjpriaaf Teert
4- He Hoor Teert* -
5 He ïeunatuds Tccrrf,
6 SeAip&rut?
