Armoede
Bronstijdbewoning en armoede in
de vorige eeuw
De oude gracht, diep onder de grond verborgen, blijft behouden:
hij ligt nog dieper dan de parkeergarage die onderdeel vormt van
het 'Qwartier'.
Tijdens de werkzaamheden kwamen veel mensen die er vroeger
hebben gewoond een praatje maken. Bijzondere ervaring voor
het team archeologen; normaliter pluizen ze in de levens van
personen die al lang dood zijn. Nu stuitten ze op de geschiedenis
van mensen die nog leven, ze groeven als het ware hun
herinneringen op. "Herinneringen zoals ze te vinden zijn in de
overblijfselen van speelgoed die we aantroffen", zegt Groothedde.
"Dat speelgoed is echt het allergoedkoopste, dat toen verkrijgbaar
was. We kunnen ons amper voorstellen dat tot in de jaren zestig
de bittere armoede zoals die van de favela's in Rio de Janeiro
ook in Zutphen bestond. De wijk was helemaal verpauperd. De
laatste mensen die vertrokken zijn letterlijk hun huis uitgezet."
Het speelgoed is vooral uit één kelder aftomstig. Groothedde
hoopt de volwassenen te kunnen traceren die er destijds als
kinderen mee hebben gespeeld.
"Je zou zeggen: hoe recenter een periode, hoe minder archeologie
je nodig hebt. Het is allemaal vastgelegd, in geschrift en op foto's.
Toch stuiten we geregeld op aspecten uit de jongste geschiedenis
van onze samenleving die we niet kenden. Zoals: de huisvesting
van armen. De gebouwen zijn er niet meer, maar de vondsten
leren ons iets van wat de generaties vóór ons hebben geprobeerd
weg te poetsen, omdat armoede een schandvlek was voor de
samenleving. De herenhuizen staan op de monumentenlijst, de
armenhuisjes niet."
Het wijkje aan Halvemaanstraat en Melatensteeg behoorde tot de
Polsbroek, evenals onder meer het tegenwoordige Miroterrein.
De armste Zutphenaren woonden er. De restanten van hun
19e-eeuwse eenkamerwoningen zijn opgegraven. Inmiddels zijn
ze alweer onder een nieuwe fundering verdwenen.
Een vuurstenen klingkern en een krabbertje van tien millennia
geleden, twee urnen van drie millennia én een berg speelgoed
van vijf decennia geleden: de helft van een plastic pistooltje,
een blauw koetje zonder kop, een kapot vrachtautootje beladen
met vier knikkers, een afgebroken been en een afgebroken
armpje van een pop.En: een beugelfles Exota, de beroemde
frisdrank van weleer. "We hebben zelfs nog uitgezocht wanneer
de beugelflessen zijn vervangen door flessen met een metalen
schroefdop: 1967." De gevonden fles is dus van vlak daarvoor.
Zo divers zijn archeologische opgravingen zelden.
Groothedde: "Ik had geen krat bier durven inzetten op de
aanwezigheid van bronstijdbewoning op deze plek. Zulke
ontdekkingen maken archeologie tot zo'n leuk vak. Steeds wordt
de historie van de stad een stukje rijker, de wetenschap een stukje
wijzer."
Sander Grootendorst
