Een extra verdieping in 1579 Eigenaar van de schat V'""' Extra wetenswaardigheid: Bij het raadplegen van de eigendomsgeschiedenis (Ger Rietberg, maart 2006), blijkt dat de vroegste vermelding van eigenaren van dit pand teruggaat tot 1468. Dat er voor 1579 een huis stond op deze plek, is hiermee bevestigd. Maar waarom staat dat jaartal dan toch op de voorgevel? Op 28 juni 1540 kocht Roleff van Hekeren samen met zijn vrouw Catherina het pand. In 1552 werd een hypotheek genomen op het huis door hun zoon Helmich van Hekeren. Waarschijnlijk was het huis in die tijd een verdieping lager. Aan de achtergevel zijn namelijk bouwsporen te zien, waaraan een oudere topgevel te herkennen is. Het vermoeden bestaat dat het pand tijdelijk ontdaan werd van zijn kapcontructie, die vervolgens uit elkaar werd gehaald en opnieuw gebruikt bij het bouwen van een extra verdieping met nieuwe voor- en achtergevels. Hier zaten dus ook de eerder onderzochte daksporen tussen uit 1332 en 1343. Het is goed te zien dat diverse oude sporen waren afgezaagd, ter hoogte van de haanhouten. Dat sterkt het vermoeden dat de oorspronkelijke kap er anders uitgezien heeft dan de huidige. Met de uitkomst van het dendrochronologisch onderzoek, waarbij de balken op nagenoeg alle lagen van het pand uit het jaar 1577 stammen, kan het niet missen. Het huis is verbouwd in 1579. Gegevens uit het historisch kadaster in het stadsarchief ondersteunen dit verhaal. Op 20 juni 1579 bezichtigen de schepenen van de stad de nieuwe gevel van Helmich van Hekeren. Aanleiding daarvoor was een burenconflict. Helmich had in de achtergevel een venster gemaakt dat op het erf en achterhuis van zijn buurman (Jasper Kreijnck) uitkeek. Kreijnck eiste het dichtmetselen van de vensters en kreeg zijn gelijk. Dit voorval maakt aannemelijk dat de verbouwing in dat jaar heeft plaats gevonden. De muntschat moet rond 1577 zijn ingepakt en begraven en dus was Helmich van Hekeren waarschijnlijk eigenaar van de geldstukken en verborg hij de schat. Het verstoppen en begraven van eigendommen was in die tijd heel gebruikelijk, aangezien er nog geen banken waren. Zutphen was in die periode in Spaanse handen en het waren onzekere tijden voor de inwoners. Er werd veel geplunderd door de soldaten. Redenen genoeg om je vermogen veilig te stellen. Waarom de muntschat niet eerder is opgegraven, blijft gissen. Was Helmich van Hekeren plotseling overleden en had hij niemand verteld over de verstopte munten? Was hij oud en dement geworden? Hoe dan ook, het was in 1932 een mooie vondst en het heeft ervoor gezorgd dat er een bijzonder verhaal schuilgaat achter het pand aan de Turfstraat 4. Jorn Brand Bron: Werkgroep Bouwhistorie Zutphen, april 2006 het huis haar rijke verleden pas echt prijs. De hergebruikte daksporen en haanhouten, doen vermoeden dat het pand een oudere bouwfase heeft dan 1579. Dit wordt bevestigd door dendrochronologische analyse, uitgevoerd door het Duitse onderzoeksbureau GmhB Prefiler in maart 2006. Hierbij wordt het gebruikte hout gedateerd aan de hand van de jaarringen. In het geval van de Turfstraat 4 zijn er diverse boringen gedaan in de balkenlagen op alle verdiepingen. Nagenoeg alle balkenlagen in het pand stammen uit 1577. Op zich niet heel bijzonder, want dit komt dicht bij het jaartal (1579) dat op de gevel staat vermeld. Maar uit onderzoek naar verschillende daksporen, in de dakconstructie, bleek dat de datering zelfs uitkwam op het jaar 1332 en 1343. Was het pand aan de Turfstraat 4 dan nog ouder dan 1579? Zutphensepracht.nl 43 .-.Ja V— In de late middeleeuwen werden huizen nog niet voorzien van nummering, maar kreeg het meestal een huismerk. Regelmatig werd dit huismerk bepaald aan het beroep dat de eigenaar van het pand had. In het geval van de Turfstraat 4 is aan de voorzijde, op de rechter gevelsteen, een halvemaansmes met een kroon erboven te zien. Het mes werd vroeger gebruikt door schoenmakers bij het snijden van patroondelen. Het vermoeden is dat de eerste bewoner van het pand een schoenmaker was. In ieder geval heeft het pand daarmee de naam 'Het Gekroonde Halvemaansmes' gekregen.

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphense Pracht (vanaf 2012) | 2016 | | pagina 43