De adellijke jacht in de
middeleeuwen
Herten en eenhoorns op de Zutphense Kaarsenkroon
De twaalf figuurfriezen in de veertiende-eeuwse kaarsenkroon in de Walburgiskerk prikkelen de fantasie. Een
bonte stoet figuren, die zo uit een sprookjesboek lijkt te komen, trekt als een schimmenspel voorbij. De jacht is
daarbij het dominante motief. Het is geen gewone jacht, want naast het edele hert, en een enkel zwijn, wordt
ook de eenhoorn bejaagd.
Op jacht in de Walburgiskerk
Om de betekenis van de jachtscènes op de
Zutphense kroon goed te begrijpen is het
belangrijk om eerst meer te weten over de
middeleeuwse jacht. Tegenwoordig zijn
we gewend geraakt aan supermarktvlees
dat is ontdaan van al zijn dierlijkheid en
vorig jaar leidde de jacht op de Afrikaanse
leeuw Cecil nog tot een internationale rel.
Deze voorbeelden illustreren hoe ver we
in de eenentwintigste eeuw verwijderd
zijn geraakt van de idealen van de eervolle
middeleeuwse jacht, waarvoor sociale
regels en complexe gebruiken de basis
vormden.
In de ontstaanstijd van de kaarsenkroon
gold in de Europese bossen een verbod op
de vrije jacht. Grote gebieden vielen onder
een koninklijke ban, waardoor het wild
indirect eigendom werd van de heerser.
Hierdoor had de koning het alleenrecht
op de jacht en mocht de gewone bevolking
bij uitzondering slechts klein wild vangen.
De jacht was een adellijk privilege en
een statussymbool. Het was ook een
belangrijke sociale bezigheid, waarbij de
koning met zijn hooggeplaatste gasten de
politiek kon bespreken: het bos als een
middeleeuws equivalent van de golfoaan.
Het hoofddoel van de adellijke jacht was
niet zozeer de vangst zelf, maar de nadruk
lag op de juiste jachttactieken en type wild.
De Ars Venandi (de kunst van het jagen)
was belangrijk en de gemakzuchtige vangst
met een strop of net werd veroordeeld.
Van alle soorten wild genoot het hert het
hoogste aanzien, want deze jacht vormde
een perfecte combinatie van gevaar en
techniek. Een ware jacht geschikt voor een
koning.
De meeste eer viel te behalen met de
hertenjacht par force des chiens, een lange
jacht met honden. Speciaal getrainde
Zutphensepracht.nl 9
