Alles is liefde
4. Fries met de eenhoornjacht
doop. Mogelijk verwijzen de eenhoorn en
het hert samen naar de dubbele natuur
van Christus, waarbij de eenhoorn de
goddelijke natuur representeert en het hert
de menselijke.
De hertenjacht is echter niet per
definitie een symbool voor het lijden van
Christus en kent meerdere interpretaties.
Symbolische afoeeldingen van de
hertenjacht kunnen onder andere in
verband worden gebracht met de strijd
van de menselijke ziel tijdens het leven.
Het kwetsbare hert symboliseert dan
de menselijke ziel, terwijl het wordt
opgejaagd door aardse verlokkingen zoals
de jagers Verlangen en Onstuimigheid.
Dit allegorische wereldbeeld is een
waarschuwing aan de christelijke mens
om zich niet te laten verleiden, want
aan het einde van de jacht zal hij zijn
verantwoording moeten afleggen aan God.
In tegenstelling tot de zware christelijke
boodschap, werd de jacht ook vanuit een
meer wereldlijke symboliek verbeeld: de
liefde. Omstreeks 1250 beschrijft de Franse
dichter, en auteur van Bestiaire d'amour
(Bestiarium van de liefde), Richard de
Fournival (1201 - ca. 1260) zijn liefde
voor een dame als een eenhoorn die wordt
aangetrokken door de zoete geur van de
maagd en kwetsbaar met het hoofd in haar
schoot knielt (afo. 5), waar hij weerloos is
tegen de dodelijke speren van de jagers. De
aanwezigheid van enkele liefdespaartjes
op de Zutphense kaarsenkroon versterkt
het vermoeden dat ook de romantische
boodschap mee kan spelen. Middeleeuwse
vergelijkingen tussen de hertenjacht en de
liefde komen ook voor in de literatuur en
kunst. Zo wordt in het dertiende-eeuwse
gedicht Li dis dou cerf amoureus (het
hert der liefde) de jacht op het hart van
een vrouw vergeleken met de hertenjacht.
5. De eenhoorn knielt in de schoot van een
dame, zodat de jager het dier kan benaderen.
De beminde dame is het 'hert der liefde'.
Daarnaast speelden middeleeuwse dichters
een interessant spel met de betekenis van
de woorden hart en hert. En de traditie van
de liefdesjacht leeft voort, want vandaag
de dag gaan we immers nog steeds op
'mannen- of vrouwenjacht'.
De jacht op de kaarsenkroon heeft dus
zowel een wereldlijke als een christelijke
betekenis. Van hoofse idealen en een
christelijke moraal tot een romantische
twist. De betekenis is dubbelzinnig en
daarmee vormt de (kunst)historische jacht
in de Walburgiskerk, evenals de adellijke
variant, een ware uitdaging.
Tekst en foto's: Teuntje van de Wouw
Voor mijn onderzoek ben ik speciale dank
verschuldigd aan Aartje Bos-Oskam en Hans
Busio.
Zutphensepracht.nl 11
