JAARVERSLAG BOUWHISTORISCH ONDERZOEK 2014
WÈÊÈÊÊÊÊIÊÊÊm^mm
Oude Borculoseweg 18
"Nijkamp"
eeuw onder balken is toegepast. Meestal is
dit een goed te dateren element, maar een
dendrochronologische monstername van
de betreffende balklaag liet een afwijkend
beeld zien. Van één balk kon het kapmoment
worden gedateerd op herfst/winter 1519,
van een tweede balk op circa 1525 en een
derde monster bleek aftomstig uit een balk
waarvoor een zoete kers was gekapt. Het lijkt
vrijwel uitgesloten dat het ojiefsleutelstuk bij
de gevonden dateringen hoort. Wellicht is er
sprake geweest van een verbouwing van het
pand, waarbij de balken uit circa 1520 zijn
hergebruikt.
De boerderij en het bijbehorende erf is
onderzocht vanwege een plan om een deel
van de opstallen te slopen te vervangen
door nieuwbouw. Momenteel is een plan
in behandeling waarin een groot deel van
de oude boerderij een oude wagenschuur is
geïncorporeerd.
Boerderij
De kern van het erf wordt gevormd door
het oudste gebouw op het terrein, boerderij
Nijkamp. Het is een driebeukig bakstenen
hallehuisboerderij van een type dat in
dit deel van de Achterhoek vrij algemeen
voorkomt en wordt gekenmerkt door een
woonhuisgedeelte aan de ene zijde en het
bedrijfsmatige gedeelte aan de andere
zijde. Zes ankerbalkgebinten dragen de
dakconstructie en zijn onderling verbonden
met een gebintplaat en windschoren.
De boerderij is gelet op de historische
topografie vermoedelijk tussen 1775 en 1805
ontstaan. In het laatste jaar wordt het erf
voor het eerst schriftelijk genoemd in het
archief van het scholtambt Zutphen. Het
huis, erf en bouwland genaamd het Nijhuis
of Nijkamp aan de Oude Borculoseweg
wordt op 23 augustus 1805 verkocht door
J.T. Nering Bögel aan Evert Garritsen en zijn
vrouw Hanna Spittaals voor fl. 350,--. Er is
uiteraard gezocht naar een eventueel oudere
vermelding van de boerderij en er zijn
inderdaad eerdere vermeldingen gevonden
van boerenerven met de naam Nienhuis
en Nieuwenhuis, die beide als caterstede
worden omschreven, maar omdat Nijhuis en
Nijkamp veel voorkomende namen zijn voor
een boerenerf, er verschillende schrijfwijzen
bestaan en bij de oudere vermeldingen
de namen van Nering Bögel en Garritsen
ontbreken, is het onduidelijk of hiermee
het zelfde erf aan de Oude Borculoseweg
wordt bedoeld. Om de verwarring groter te
maken bestond op een steenworp afstand in
de buurtschap Veltwijk ook een boerenerf
met de naam Nijkamp. Hoe het ook zij,
erf en boerderij Nijkamp aan de Oude
Borculoseweg zal tot 1920 in het bezit blijven
van vier generaties Garritsen. Vermoedelijk
als gevolg van het overlijden van Hendrik Jan
Garritsen wordt het in dat jaar verkocht aan
Antonie Hermanus Bosch die het tot 1957 in
bezit heeft.
In de bijna 210 jaar dat de Nijkamp bestaat
heeft de boerderij de nodige wijzigingen
ondergaan. De oudste fase van de boerderij is
te zien op de kadastrale minuut uit 1832. Het
erf bestaat dan uit de boerderij, een schuur,
hooiberg en een waterput (niet zichtbaar
op de uitsnede). Duidelijk is te zien dat de
plattegrond aan de noordzijde een kleine
uitbouw heeft en dat de boerderij korter
was dan het huidige gebouw. Wanneer
de huidige kadastrale situatie met die van
1832 wordt vergeleken is te zien dat met
inachtneming van wat onnauwkeurigheid,
beide plattegronden goed over elkaar te
projecteren zijn. Dit is een belangrijke
aanwijzing voor bebouwingscontinuïteit.
Anders gezegd: de boerderij uit 1832 is in
Zutphensepracht.nl
Boerderij Nijkamp. De gevel aan de deelzijde
is in 1926 met hergebruikte bakstenen
opgetrokken. Foto auteur.
In het buitengebied van Zutphen ligt
ten oosten van het dorp Warnsveld de
buurtschap Warken. De Oude Borculoseweg
behoorde administratief tot de buurtschap,
maar veel bewoning of bedrijvigheid was er
tot het begin van de negentiende eeuw niet
te vinden. Het was "onland", heidevelden die
nog ontgonnen moesten worden. Aan het
eind van de achttiende eeuw werd begonnen
met het ontginnen van het gebied en één
van de boerderijen die met dat doel werd
gesticht was boerderij Nijkamp aan de Oude
Borculoseweg.
De bouwgeschiedenis van Turfstraat 10 blijft
enigszins mistig, mede omdat vooralsnog
veel van de bouwmassa en de zoldervloer
achter voorzetwanden en verlaagde plafonds
verborgen zijn. Duidelijk is wel dat in de
loop van de negentiende eeuw het pand moet
zijn verbouwd. De gemetselde bakstenen
voorgevel met hoofdgestel werd toen nieuw
opgetrokken en de zijgevel werd gepleisterd.
De kapconstructie werd met hergebruikte
eiken daksporen, afgewisseld met nieuw
geschild vuren rondhout, opnieuw
opgetrokken.
Uit de verdiepingsbalklaag zijn drie monsters
genomen voor een dendrochronologische
datering. Het middelste monster is afkomstig
uit een balk waarvoor de stam van een
zoete kers is gebruikt. Dit monster kon niet
gedateerd worden.
Uitsnede uit de Hottingeratlas kartering
Graafschap 1785-1787). Gemarkeerd
is bij benadering de locatie van Oude
Borculoseweg 18. Er is nog sprake van 'woest
land'.
