Een huis, twee kappen
Oude vloerplanken tegen
een wand
Lef
glimlacht bij de herinnering: "Verhaagen had
overal emmertjes staan tegen het lekken."
Een maand nadat ze het pand hadden
gekocht werd ook het linker huis verkocht.
"We namen contact op met onze nieuwe
buren en wisselden ideeën uit. Omdat het
een gemeentelijk monument is, hebben we
de gemeente gebeld en gevraagd wat mocht
en wat niet mocht." Wat de beide huizen
extra bijzonder maakt is dat een muur, die in
de tweede helft van de 13e eeuw is gebouwd,
en wellicht de stadsmuur is*), er doorheen
loopt. Daar is eerst het voorhuis tegenaan
gebouwd - een normaal verschijnsel in die
tijd, dat scheelde immers weer een muur.
Nadat de stadsgracht achter de muur was
gedempt, werden tussen 1783 en 1823 tegen
de buitenkant van de muur eveneens huizen
gebouwd. Omdat dat ook met de huizen in
de Bornhovestraat 43 en 45 is gebeurd, loopt
de muur daar dwars doorheen. Vandaar dat
er twee kappen op het dak zitten, een van
het voorhuis en een van het achterhuis, met
daartussen de stads(?)muur.
Om zoveel mogelijk winkelruimte te creëren,
heeft Verhaagen tijdens de verbouwing
in 1964 een groot deel van de stadsmuur
weg laten halen, zodat de klanten vrij
door konden lopen van het voor- naar het
achterhuis. Op de begane grond en op de
eerste verdieping is de muur opgebouwd
met kloostermoppen, op de verdieping
daarboven wordt de dikke muur smaller en
zijn de stenen moderner.
Paul is adviseur voor het bouw- en
bedrijfsleven. "Uit ervaring weet ik dat je
moet strippen tot het nulniveau en liefst
daar nog onder, en daarna vanaf scratch
opbouwen. We zijn er een jaar mee bezig
geweest. Door de week werkten hier
vaklieden, in het weekend stonden we zelf
te klussen en kregen we hulp van familie
en vrienden. We zijn begonnen met de
gewelfcelder, die vol lag met puin. In
totaal zijn er 24 afvalcontainers met puin
weggehaald. Alles wat niet origineel was
hebben we gesloopt. Wat te repareren was,
hebben we met authentieke materialen
proberen te herstellen. Sommige oude
elementen hebben we opnieuw gebruikt.
Zo hebben we een deel van de oude
vloerplanken tegen de wand in de achterste
woonkamer aangebracht. Het dak, de goten,
gootlijsten en dakkapel zijn vernieuwd, de
schoorsteen is opnieuw opgemetseld. Van
de hijsbalk hebben we alleen het hijswiel
bewaard, de rest was niet meer te redden.
Dat hebben we gekopieerd en opnieuw
opgebouwd."
Het huis is een mix geworden van
karakteristieke elementen en een strakke,
moderne vormgeving. "We hebben ervoor
gekozen om spanning op te roepen door
authenticiteit tegen modern te zetten", legt
Paul uit. Dat dit goed gelukt is, blijkt wel uit
het juryrapport van de Paltsprijs: "Met lef
is dit monument naar een hoger eigentijds
plan gebracht." Een voorbeeld daarvan zijn
de vloeren. De grenen planken die erop
lagen zijn vervangen door gevlinderde
betonvloeren met vloerverwarming en
isolatie. Paul: "De grootste uitdaging was
om alle leidingen onzichtbaar weg te
werken. Alleen in de werkkamer beneden
is een koofe in het zicht. In het hele huis
kunnen we de verwarming in elke ruimte
apart regelen. En in de woonkeuken en
boven zit behalve vloerverwarming ook
wandverwarming."
De trap naar de eerste verdieping, die eerst
vanuit een andere hoek kwam, heeft zijn
oorspronkelijke, logische plek teruggekregen.
Om via het huis de tuin in te kunnen,
is in de woonkamer een trap naar het
souterrain gebouwd. Van een ruimte die
vroeger gebruikt werd als kast en waarin de
fundering van de muur nog zichtbaar is, is
een wc gemaakt. En om het contrast met wit
en modern goed uit te laten komen, zijn de
balken kaal geschuurd. "Dat hebben we met
veel lol en energie gedaan."
En toen, zegt Paul, was het huis klaar en
was de buitenkant aan de beurt. "Van oude
steentjes hebben we samen met de buren een
scheidingsmuur gemaakt tussen onze tuin
en die van hen. Het terras en de buitentrap
waren vermolmd, die hebben we vernieuwd.
De oude schuur is gesloopt, op de plek waar
die stond wordt op dit moment een nieuwe
schuur gebouwd. Als we klaar zijn, hebben
we eindelijk tijd om lekker in de tuin te
zitten. Onze tuin is 20 meter lang, waar vind
je dat in het centrum?"
Nicolien van Doorn
Zie ook het stukje over Bornhovestraat 43-45
in Jaarverslag Bouwhistorie 2012, Zutphense
Pracht 4, www.zutphensepracht.nl
