JAARVERSLAG ARCHEOLOGIE 2014
Zutphen-Marstunnel
Zutphen-Noorderhaven
Zutphen-van der Capellenlaan
Door: Michel Groothedde, Davy Kastelein en Bert Fermin
2014 is voor de archeologische dienst voornamelijk het jaar geweest van de kleinere projecten. Duidelijke highlights waren
de projecten Zutphen-Marstunnel en Doesburg Kloosterstraat.
Om de verkeersdoorstroming naar het nieuwe stadsdeel
Noorderhaven aan de noordzijde van het spoor te verbeteren
wordt momenteel gewerkt aan twee nieuwe tunnels
onder het spoor door. De kleine tunnel Kostverloren is
archeologievriendelijk ontworpen maar de grote Marstunnel
zou de archeologisch relevante lagen diep doorsnijden. In het
archeologisch PvE was al rekening gehouden met de mogelijkheid
dat er op deze locatie scheepswrakken zouden kunnen liggen,
omdat op deze plek tot in de 15e eeuw een oude IJsselgeul
lag. Daarna verlandde de geul en werd de geul afgedekt door
vestingwerken en doorsneden door vestinggrachten. Na enige
dagen van inspectie, die weinig meer opleverden dan "schoon
zand" en hoofdpijn door de zware verontreiniging van de
diesellocs die op dit terrein werden gereinigd (Structon), volgde
op de ochtend van 26 november een verheugend bericht van de
uitvoerder. Er waren mogelijk scheepsresten ontdekt. Al lagen
er her en der wat verontrustende houten balken op de stort, er
bleek wel degelijk een vrij intact scheepswrak te liggen. En de
balken van de stort hoorden inderdaad daarbij. Maar het schip
was verder archeologisch vrijwel compleet. Het gaat om een
praamachtig schip met een lengte van 12 meter en een breedte
van 2,7 meter. Het is een platbodem met een eiken vlak en een
grenen wegering (vloer). De schuit heeft een plecht en een ronde
boeg met een gebogen steven. Waarschijnlijk bevond zich aan
de achterzijde een kleine spiegel. In hoeverre er een mastspoor
is, moet nog nader onderzocht worden. Het bouwhout is
dendrochronologisch gedateerd rond 1647. De boot lag in de 17e
eeuw in de contrescarpgracht. Men kon van daaruit via een grote
omweg naar de IJssel varen. In de stadsrekeningen van Zutphen
komen we dit soort boten -die trouwens consequent aken worden
genoemd- tegen. Ze werden gebruikt voor allerlei klusjes, zoals
het opschonen van vaargangen, herstel van kades en kribben,
oogsten van riet en hout, ophalen van melkbussen en transport
van de koeien op de stadsweiden. De boot is, na uitvoerig ter
plekke te zijn gedocumenteerd, ontmanteld en opgeslagen in de
voormalige broodfabriek pal achter het station. Daar worden alle
losse scheepsonderdelen afzonderlijk getekend en gefotografeerd.
Mogelijk wordt het schip geconserveerd en gereconstrueerd. Of
dat mogelijk en haalbaar is wordt in 2015 bekend. In ieder geval
zal er een maquette van gemaakt worden.
Een ander project op de Mars was het graven van proefsleuven
in de vestingwerken en de Schamperdijk, de middeleeuwse dijk
die de stadsweiden van de Mars moest beschermen tegen de
IJssel. Deze sleuven hebben echter weinig informatie opgeleverd.
Wel werden resten gevonden van een van de vijvers van het
Coenenspark. Dit was een fraai landschapspark dat gedurende de
eerste helft van de 20e eeuw steeds meer terrein moest prijsgeven,
totdat het tenslotte geheel werd opgeslokt door de industrie.
Bij de herinrichting van de Van der Capellenlaan (een straat
uit ca. 1930 in het zogenaamde Deventerwegkwartier) werden
enkele oude greppels gevonden. Interessanter echter is het losse
vondstmateriaal, dat een indicatie geeft voor bewoningssporen
in de nabije omgeving. Dit materiaal varieert van mesolithisch
vuursteen tot aardewerk uit de late ijzertijd, laat-Romeinse tijd,
Merovingische en Karolingische tijd. Bijzonder is een flink stuk
van een vermoedelijk 6e-eeuwse "Saksische" Rippenschale. In
de late middeleeuwen is dit gebied in gebruik als akkerland
(Zutphense enk). De hoeveelheid detectorvondsten is groot.
Het gaat onder meer om middeleeuwse boeksluitingen, een
zegelstempel, apothekersgewichtjes, muntgewichten, loodjes
(bv. lakenlood uit Naarden), delen van 17e-eeuwse oorijzers,
kledinghaken, knopen, gespen, broches, vuursteensloten, een
klokje, tinnen figuurtjes (de oudste is middeleeuws), ruitersporen
Zutphensepracht.nl
