Column
Dissonant
n l_Lui.g_ULUL,W|j_Lliaut
We kunnen weer voldaan terugkijken op het Open
Monumentenweekend. De Stentor vond het minder stoffig dan
voorheen; en dat vanwege het rolschaatsen in de Buitensociëteit.
Al die niet historische attracties op die dagen konden mij altijd
gestolen worden; maar toch... Altijd die grijze muizen met hun
deskundige uitleg met een meute andere grijze muizen achter
zich aan! Iets moderner, eigentijdser mag ook wel. Gewoon zo'n
prachtig gebouw open zetten voor zoiets geinigs als rolschaatsen,
iets leuks doen in een monument, zonder die uitleg. Verfrissend!
De nieuwsgierigheid naar het gebouw komt vanzelf, later of niet.
Ik was zelf in het Open Monumentenweekend zo'n grijze
deskundige muis. Bij het station waren er in totaal 28 mensen
die in 6 rondleidingen mijn verhaal wilden horen. Ik kan
natuurlijk de gebrekkige informatievoorziening van de N.S.
de schuld geven, maar toch... Het gaat om één van de top-
100-wederopbouwmonumenten van Nederland, volgens de
Rijksdienst. Hoe komt het dat zo weinig mensen dit kunnen
waarderen? 'De gulden snede' is niet gehanteerd zei een van
mijn toehoorders. Dat klopt denk ik. De verhouding tussen
lengte en dikte van de superslanke zuilen is heel anders dan
die van de klassieke bouwstijl waar het gebouw aan refereert.
Architect Schelling was een functionalist en gebruikte niet
meer materiaal dan nodig. Door gebruik van betonijzer, dat
(heel nieuw!) trekkracht kon opnemen, kan je probleemloos
veel slankere constructies maken. Ons oog zoekt van nature het
bekende, de harmonie en is niet gewend aan de schoonheid van
de disharmonie, de dissonant. Je wordt verrast, op het verkeerde
been gezet. Dat is zijn kracht. En mooi toch dat Schelling de
van nature gehaaste treinreiziger wil gerust stellen. Hij zorgt
voor rust door eenvoud en overzichtelijkheid door het glas in
de voorgevel. Zo helpt hij ons te leven met de disharmonie van
het gewone leven. Heel anders is onze sprookjesachtige oude
middeleeuwse binnenstad met zijn sierlijk golvende gevellijnen,
waardoor je bij iedere stap die je doet, wordt verrast door nieuwe
oude schoonheid.
Maar mag er ook 's iets moois eigentijds tussen; een
verrassende dissonant? Conservatief is geen scheldwoord als
het om monumenten gaat, maar toch... Dat eindeloze gedoe
rond de bouw van het veelbelovende cultuurcentrum bij de
Broederenkerk, met zijn diverse bezwaarmakers.
Je hebt de categorie omwonenden, die bang zijn om wat zonlicht
te missen. Dan zijn er mensen die bang zijn het (niet historische)
uitzicht op de Broederenkerk kwijt te raken. En er zijn de
mensen die denken dat herdenken plaatsgebonden is; alles moet
blijven zoals het is. En dan nog de plaatselijke horeca, die bang
is voor omzetverlies. En dat terwijl zo'n prachtig eigentijds
museum weer een heel nieuwe categorie mensen naar Zutphen
zou kunnen trekken, zoals gebeurt in Zwolle bij de Fundatie
met die verrassende 'rare' bol op het dak. Al deze categorieën
sluiten de rijen in hun angst voor verandering. En blijft alles
bij het oude? Zutphen is geen Zwolle; Zutphen is een prachtig
geconserveerde provinciestad, gehecht aan zijn sprookje.
Maar sinds kort hebben we een alternatief: Het SSR-gebouw,
zonder bieb, zonder VVV, geen nieuwe eigentijdse poort naar de
stad? Het compromis van de haalbaarheid? Misschien houdt de
provincie, met de geldbuidel, voet bij stuk en komt het toch nog
goed.
Tussen mijn rondleidingen door nam ik een pilsje bij Het
Koelhuis. Wat een plek, wat een sfeer, wat een verademing! Het
café is zo prachtig onbehouwen. Die toiletgroeptegels tegen de
voorgevel; hopelijk blijven ze zitten! Ze prikkelen de fantasie, de
nieuwsgierigheid. Wat gebeurde hier vroeger?
Nooit affiikken die tegels!
Het café van het Koelhuis is een on-Zutphense plek. Hier kun je
vermoeden dat de rest van de wereld er anders uitziet dan in ons
mooie oude Zutphen.
Wat een verademing!
39
