PSg as
SS*
fgC fcS
«fiaös?
ilIÉ
SS Sgr
sssbskS
jaren veel betekend voor het behoud van de kettingbibliotheek.
Nog steeds is hij als adviseur betrokken bij de Librije. Het is
een buitenkansje dat hij me tijdens zijn kortstondig verblijf in
Zutphen rond wil leiden in de Bovenlibrije, de voorloper van
de Benedenlibrije, waar niet iedereen mag komen en de oude
boeken niet aan de ketting liggen. Met veel liefde slaat hij een
boek met Gregoriaanse muziek open en een schoolboekje van de
Latijnse school met een tekst van Erasmus. In beide boekjes staan
aantekeningen en tekeningetjes. Je ziet voor je hoe de leerling
zat te tekenen in de kantlijn om de verveling tijdens de Latijnse
les te verdrijven. Juist dat handschrift van de zestiende-eeuwse
Zutphenaar prikkelt de fantasie.
Terwijl Hartman citeert uit een schoolboek van Erasmus, loopt
Jan van Burk, de huidige voorzitter, de Bovenlibrije binnen. Hij
wil nog even overleggen met Hartman over de festiviteiten rond
het 450-jarig jubileum. Zijn vrouw, Joke van Burk, was tot voor
kort ook bestuurslid en leidt al jaren bezoekers rond in de librije,
vaak bezoekers met een bijzonder doel. Zo leidde ze de Duitse
beeldend kunstenaar, Rolf Esscher, rond, die werkte aan een boek
over historische bibliotheken in Europa. Ze laat me zijn boek
zien in de woonkamer van huize Van Burk. De tekening van de
Librije is prachtig en neemt een prominente plaats in tussen de
andere bibliotheken. Wat Joke vooral in de Librije charmeert is
het feit dat alles er nog precies zo ligt als in de zestiende eeuw.
"De boeken liggen nog in hun oorspronkelijke vorm op de
oorspronkelijke plek. Dat is vrij uniek. In de oude bibliotheek
van het Italiaanse Cesena tref je de boeken ook nog zo aan. Maar
in een vergelijkbare bibliotheek in het Engelse Hereford zijn de
boeken verplaatst en gerestaureerd. In de Librije in Zwolle wordt
heerlijk gekookt en gegeten, maar de oude boeken zijn elders.
ver de Librije
zussjg
ۤ^n,.*
XZ""
te;
Ü3£ïïï"
feSgl
7
SSE&wSfe Ss"-"s
*3gii
ÖS3 SSSs
«Jlbrwfo "T'^«0
twSÏü!*1*
De Librije is een leeszaal, gebouwd van 1561 tot 1564 naar het model van de leeszaal van
het Dominicusklooster, de huidige Broederenkerk in Zutphen. De Librije functioneerde
als openbare leeszaal tot in negentiende eeuw en raakte toen in vergetelheid. Eind
negentiende eeuw werd de Librije herontdekt door wetenschappers en historici. In 1984
werd de Stichting Librije opgericht om de bibliotheek als een kostbaar cultuurhistorisch
monument te beheren. De collectie boeken bestaat uit zeven handschriften, 85
incunabelen (boeken gedrukt voor 1500), 501 titels uit de zestiende eeuw, 134
onderwerpen uit de zeventiende eeuw, dertien uit de achttiende eeuw. In totaal 741
titels. Vele boekbanden zijn nog voorzien van oorspronkelijke fraai gestempelde banden.
Bijzondere werken zijn het boek van Copernicus, meerdere boeken van Erasmus, de
Corpus iuris civilis (Romeinse wetten), de eerste Nederlandse Statenbijbel vertaald
door o.a. de Zutphense theoloog Willem Baudartius. De Librije bestaat uit twee delen, de Benedenlibrije en
de Bovenlibrije. De meeste bezoekers kregen tot voor kort alleen de iets jongere Benedenlibrije te zien. Daar komt nu
verandering in. Tijdens het jubileumjaar is het voor kleine groepen mogelijk om op afspraak en onder begeleiding van
twee gidsen een rondleiding in de Bovenlibrije te krijgen en boeken in te zien. Daarvoor moet je wel een steile stenen
wenteltrap beklimmen. De Bovenlibrije is in 1492 gebouwd als bovenverdieping van een nieuwe kapittelkamer (de
huidige consistorie). De overwelfde ruimte van vijf bij zes meter werd de bibliotheek van de kanunniken of kapittel heren.
Er stonden vooral theologische en juridische boeken, tot dan waarschijnlijk bewaard in kisten of kasten. Volgens de
vroegste Librijecatalogus van Henrick Cantzen, in 1566 - 1570, waren er 26 handschriften. Hiervan zijn er nog twee
aanwezig. Een deel van de incunabelen van de Librije is afkomstig uit deze oudste kapittelbibliotheek. In de Bovenlibrije
vind je ook schoolboekjes van de Latijnse School met teksten van Erasmus. Die Latijnse school zat in de 16e eeuw in de
panden van Kerkhof 8-10.
