metselwerk?
9H
Schoon metselwerk is niks bijzonders. Onderhoud nul. Goedkoop, dus heel Nederland
heeft het. Een beetje saai, dat wel!
Maar zo niet in de 18e eeuw. Dat metselwerk van bijvoorbeeld Zaadmarkt 91, Hotel
Du Soleil, met zijn hanekammen boven de ramen met flinterdunne kalkvoegen...
Ga maar eens kijken: het heeft iets van dat precieze van de voegloze granieten
piramidebouwstenen. Die waren loodzwaar, maar wel simpel haaks. De hanekamstenen
zijn trapeziumvormig en allemaal verschillend, een klein wereldwonder. De metselaars
hakten ze in de winter tijdens het vorstverlet. Hoe deden ze dat computerloos op maat?
Prachtig precisie-schoonmetselwerk!
Jeroen Krijnen, de gemeentelijke bouwhistoricus, moest me er op wijzen dat alleen in
de tweede helft van de 19e eeuw gevelstukwerk mode was, zowel bij nieuwbouw (b.v.
de IJsselkade), als bij renovatie. Heel wat oude middeleeuwse, topgevels zijn in de 19e
eeuw gesloopt. Veel 17e eeuwse topgevels, gevoelig voor weer en wind, waren bouwvallig
geworden. De kappen kregen een schild en de gevels rechte lijsten aan de bovenkant en
6- of 8-ruits empireramen. Ze werden chic paleisachtig wit gestuukt. Daardoor ziet de
Zutphense binnenstad er nu tamelijk 19e eeuws uit. De bezittende klasse hield van netjes,
niet van lompe kloostermoppen.
Bij Zaadmarkt 86 hebben ze nadien de stuklaag er weer af gehaald. Het resultaat is nu een
beetje typische mengstijl: 19e eeuwse ramen met groffe middeleeuwse kloostermoppen.
Nou ja-
In de 20e eeuw konden we het niet meer, dat precieze metselen. Maar een Zutphense
stukadoor vond er wat op: baksteenstuuk! Uniek in Nederland! (Jeroen en ik hebben
het nergens elders gezien): Gevelstukwerk met daarin aangebracht een imitatie
baksteen patroon. Dit om vaak lelijk achterliggend metselwerk te camoufleren. Imitatie
natuursteen kennen we, maar dit!
Volgens ons sneed de stukadoor met mes en liniaal in de nog natte stukspecie een
imitatievoeg uit, die hij vervolgens vulde met de gebruikelijke kalkvoegmortel. Simon de
Wit, op Sprongstraat 2, had vroeger zo'n hoge winkelpui. De volgende winkelier kreeg
daar spijt van. Wat doe je dan? Restaureren of.... Zutphense baksteenstuuk! In 2006
hebben we het gerestaureerd.
Was het een specialiteit van een Zutphense stukadoor?
Jeroen moet dat nog maar eens uitzoeken.
Cornells.
Vaaltstraat 20a
