t De kwadrant - - lil. Agnes van Brussel >hen en Zuti 49 De volgende ochtend kwam er een enthousiaste mail van de archeologen. De vondst bleek een soort zonnewijzer te zijn, een kwadrant, te dateren tussen 1300 en 1325. Je kunt er de tijd mee meten, maar ook je geografische positie bepalen. Met een bereik van 51 graden tot 63 graden noorderbreedte moet het bruikbaar zijn geweest voor een koopman of schipper in het handelsgebied van de hanzestad Zutphen tussen Zuid Vlaanderen en Bergen (Noorwegen). Al heel snel kwam het bevestigend bericht uit diverse betrouwbare bronnen. De Zutphense kwadrant is één van de meest ingenieuze instrumenten uit de middeleeuwen en buitengewoon zeldzaam. Voor Sicco Siegers is het de vondst van zijn leven. Hij deelt de eer met zijn zoekmaat Erik Lammers en de archeologen Davy Kastelein, Bert Fermin en Michel Groothedde, die het instrument onderzochten. zonnewijzers bewaard gebleven. Het instrument kon gebruikt worden om de tijd, de geografische positie en de hoogte van een berg of toren te bepalen. Het is een kwartronde schijf van messing met aan een zijde twee nokjes met een gaatje erin. De gebruiker hield de schijf langs zijn neus in de richting van de zon en kon dan met hulp van een schietloodtouwtje via de gaatjes in de nokjes de tijd aflezen op de schijf. De vondst is gedaan in een bodemlaag die tussen 1300 en 1325 werd aangebracht om het marktplein op te hogen en te egaliseren. Voor die tijd lag er een oude gracht. Dat het om een uitermate zeldzaam instrument gaat, is bevestigd door diverse gezaghebbende bronnen en experts. De Zutphense vondst, een kwadrant, dateert uit ongeveer 1300 en is daarmee het oudst bekende exemplaar in Noord Europa. De datering is gebaseerd op de archeologische context en op de wijze waarop de letters in het metaal zijn vorm gegeven. De schrijfstijl is heel specifiek voor die periode. Wereldwijd zijn er maar enkele van deze kleine dienst van Zu boekhandels. che ■nse hoogte van 30 a 40 cm wilden spreiden, want met een berg tegen een muur van gewapend beton kan je niet veel beginnen met een detector,” vertelt Siegers. “Maar eenmaal zover hoorde ik al snel een stevige ronde piep. Er kwam een vrij groot voorwerp te voorschijn met een vreemde vorm en een fraaie patina. Ik zag twee uitsteekseltjes als een soort scharniertjes. Het voorwerp was behoorlijk verbogen. Ik stopte het in mijn heuptasje om het later goed te kunnen bestuderen.’Eenmaal terug bij de archeologische dienst spoelde Erik Lammers het ‘ding’ af onder kraan en ontdekte daarbij lijnen en letters.” Sic Het complete verhaal over de kwadrant staat in ZAP 80, verkrijgbaar bij de archeologi Het Zutphense kjj Zutphcn - X X - .JXXX^X k X..

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphense Pracht (vanaf 2012) | 2013 | | pagina 49