Google Earth in 1663
J
'M
i
'ÏPi
iffl
Zutphense atlas dingt mee voor landelijke prijs
O'
F -ïft* ÏXJl
22
Daar ligt ie, misschien wel het mooiste stuk uit de Nederlandse
archieven, een groot dik boek vol tekeningen en verfijnde
decoraties. Mirjam van Velzen, historica en medewerkster van het
Regionaal Archief Zutphen in de Spiegelstraat, trekt een paar witte
handschoentjes aan. Voorzichtig bladerend ontvouwt zich een
Google earth-beeld van de omgeving van Zutphen. Maar dan een
uit de zeventiende eeuw, prachtig ingekleurd en versierd. Je ziet de
contouren van wei- en akkerlanden, de bijbehorende boerderij, een
paar schuren, een hooiberg en waterputten. “Vooral die waterputten
zijn nog steeds een belangrijke vondst voor de huidige eigenaren,”
vertelt Mirjam enthousiast. “Die vind je niet terug op een kaart of in
het kadaster.” De vele decoraties, de versierde letters, de bloemen,
strikken, konijnen en hondjes doen vermoeden dat het boek met
oude kaarten niet alleen maar functioneel was. “Met zo’n kaartenboek
lieten eigenaren zien hoe rijk ze waren,” vertelt Mirjam. “Ze lieten
door landmeters kaarten maken van hun onroerende goederen
en die kaarten werden dan later met de hand ingebonden.” Ook
kerken, kloosters en gasthuizen hadden destijds veel bezittingen. De
pachtopbrengst en de opbrengst van het land waren een belangrijke
inkomstenbron.
De gezworen landmeter
Landmeter is een oud beroep. In het Oude Egypte en het Romeinse
rijk waren er al landmeters. Het is vaak een beroep dat van generatie
op generatie wordt overgedragen. Je werd niet zomaar landmeter
maar moest bepaalde geloftes afleggen en werd dan beëdigd. Henrick
van Gelder, de maker van dit boek, was een zogenaamde ‘gezworen
landmeter’. Hij was ook kaartenmaker, want vanaf 1600 behoort
het kaartmaken ook tot de taak van de landmeter. Het kaartenboek
in het Zutphense archief is gemaakt in opdracht van het Oude
en Nieuwe Gasthuis. Het geeft een overzicht van de onroerende
bezittingen in 1664 die het ONG had verworven uit schenkingen en
nalatenschappen. Het is heel bijzonder dat het huidige archief in de
Spiegelstraat is gehuisvest in het pand waar vanaf 1442 het Nieuwe
Gasthuis was gevestigd.
Waarschijnlijk is de atlas na een omzwerving dus weer terug op
- ^oTi Warru vill z.
♦- 9 9 9 9 9
Ir D-N R’* 1 CRrKAfif V