Wat de muren prijsgeven
Die Rosendaeele was in de veertiende eeuw een vrijstaand pand.
De muren zijn rond 1300 opgetrokken in opdracht van een invloedrijk Zutphenaar
vlaams verband
pleisterwerk
vulling secundair
achterzijde schouw
Lange Hofstr. 13
klamp m<
dagstreep
achterzijde
hypothese
door Jeroen Krijnen, gemeentelijk bouwhistoricus
Om het bestaande pand van bloembinderij Horta te kunnen verbinden met het grote
buurpand "Die Rosendaele", was het noodzakelijk om een tweetal doorgangen te
realiseren. Dit proces is intensief begeleid door de bouwhistoricus van de gemeente.
Nadat de plaats van de doorgangen was bepaald, is aan de zijde van het linkerpand
plaatselijk pleisterwerk verwijderd. De halfsteens muur die tevoorschijn kwam kan in de
18e eeuw of eerste helft van de 19e eeuw zijn gemetseld. De noodzaak van deze halfsteens
klamp bleek tijdens het maken van de twee doorgangen. Hij diende om de scheefstand
van de muur er achter te maskeren en optisch recht te trekken. De scheefstand bedraagt
over een hoogte van vier en een halve meter maar liefst twintig centimeter in de richting
van de Bakkerstraat.
Bij nadere bestudering van de scheefstaande muur, bleek dat deze op een speciale wijze
is gemetseld, namelijk in zogenaamd Vlaams verband, waarbij per laag een baksteenstrek
door een baksteenkop wordt afgewisseld. Het metselen gebeurt in een volgorde waardoor
er per laag een halve steen verspringt ten gunste van de stevigheid van de muur.
Dergelijke met kloostermoppen gemetselde muren zijn zeer oud en in Zutphen toegepast
vanaf ca. 1225 tot in de veertiende eeuw. Tien baksteenlagen kunnen bij de oudste
muren zeer hoog zijn, tot wel 100 centimeter (Ter vergelijk: een moderne baksteenmuur
telt voor tien baksteenlagen ongeveer 65 centimeter). De onderzochte muur bestaat uit
forse bakstenen van acht centimeter hoog en 14 centimeter breed en 27,5 centimeter
lang. Tien baksteenlagen meten 90 centimeter. De muur zal gelet op deze baksteenmaten
vermoedelijk dateren uit de tweede helft van de 13e eeuw met een uitloop tot 1325.
Interessant is verder de vondst van een kaarsnis in de muur die aan de zijde van het
hoekpand is gemaakt en intensief is gebruikt, want de nis had een donkere roetaanslag
op de authentieke witselkalklagen. Door de aanwezigheid van de nis kon ook bepaald
worden dat de muur niet gemeenschappelijk met de buurman was opgetrokken, maar
exclusief in opdracht van de eigenaar van de voorloper van het huidige hoekpand. Het
moet bij de bouw bovendien vrij hebben gestaan omdat de voegen aan de buitenzijde
netjes zijn afgestreken met een voegspijker.
De bouw van dergelijke stenen huizen was rond 1300 niet voor iedereen weggelegd
en het zal iemand met ruime financiële middelen zijn geweest die een dergelijk huis
kon veroorloven. Gegevens over de eigenaren zijn echter pas vanaf 1450 bekend,
maar duidelijk is wel dat de Lange Hofstraat en nummer 11 in het bijzonder een lange
geschiedenis kent van welgestelde eigenaren, waarvan diverse families een rol in het
stadsbestuur hebben gespeeld, zoals de families Yseren in de 15e eeuw en Haeck in de
17e eeuw. Het is goed mogelijk dat de bouwer van het huis rond 1300 in dezelfde kringen
moet worden gezocht.
Een aanzicht van de muur gezien vanaf het linker pand (Lange Hofstraat 11) richting de winkel van
Horta (Lange Hofstraat 13). De donkerrode vlakken zijn ontpleisterde stukken van de klampmuur, in
lichtrood het middeleeuwse metselwerk ter plaatse van de inmiddels gerealiseerde doorgangen.
Opmeting en documentatie Jeroen Krijnen - gemeente Zutphen, bewerking Dineke van Krimpen -
gemeente Zutphen.
