Poort Oude Bornhof vóór 1887 (vóór de verbouw van Zaadmarkt 103) De kalk is het bindmiddel van de steen en het oppervlak wordt vervolgens aangetast. Het is noodzakelijk om begroeiing regelmatig te verwijderen. Waarom er in 1985 is gekozen voor deze - zowel qua structuur, uitstraling en samenstelling afwijkende - Muschelkalk zal onder andere te maken hebben met het zandsteenbesluit, dat de verwerking van zandsteen in Nederland sinds 1951 bemoeilijkt. De tendens van romantisch werkend beeldhouwwerk in natuursteensoorten van een grovere structuur verdween, omdat blijkt dat ook veel van deze steensoorten voor beeldhouwwerk niet geschikt zijn. Voorbeelden van mislukte restauraties in grove natuursteensoorten zijn de St. Jan te den Bosch (1961-1985) en de Eusebiuskerk te Arnhem (1961). Detail van de afgebroken hand vóór en na de restauratie. Gelukkig is er bij de beelden van het Bornhof geen (vorst)schade te zien. Het herstelwerk betrof voornamelijk (mortel)restauraties uit het verleden, die nogal lelijk af staken tegen het zandsteen van de poort. De tekst boven de doorgang was door beschadiging en vervuiling moeilijk leesbaar. Voor de restauratie is gebruik gemaakt van een monoliet natuursteenreparatiemortel op basis van gemalen zandsteen. Poort Oude Bornhof na 1900 Door het vlak van de inscripties weer te herstellen en de teksten te restaureren met een donker pigment in de kleur van zandsteen, is het weer goed leesbaar. Het geheel kreeg een heel natuurlijk werkend patina. Completeringen betroffen detailonderdelen, waaronder het wapenschild van burgemeester Jan van Essen. Van de omlijsting was een stuk afgebroken, dit is opnieuw gemodelleerd in monoliet. Bij de werkzaamheden bleek dat de handen van beide figuren waren afgebroken en moesten worden hersteld. De breuken zijn ontstaan door de uitzetting van de bronzen wandelstok. Dit is een gevolg van de wijziging van de beelden in 1896. Voor deze periode waren de beelden zeker tot het middel verbonden aan de gevel van het Bornhof (het haut-reliëf) en stak de wandelstok los door de gebeeldhouwde handen. Toen het vrijstaande beelden werden, heeft de beeldhouwer de beelden laten steunen op de wandelstok, met als gevolg dat bij het uitzetten de hele hand aftrak. De hand van het beeld van Hensen ligt nu in het gemeentehuis. Bij de vervanging van de beelden in 1985 is het ontwerp niet gewijzigd. Een extra versterking tot diep in het beeld moeten de handen nu echt meer steun bieden. De kleuren van de wapenschilden zijn zorgvuldig overgenomen en opnieuw opgezet in eitempera. Nu het smeedijzeren hekwerk en het natuursteen zijn hersteld blijft er nog het herstel van het stucwerk uit 1896 (aan de achterzijde van de poort) over om de restauratie af te ronden. Tekst: Hendrik Haaffens Foto's: Serge van Druten en Stedelijk Museum Zutphen (archieffoto's) De historie beschreven door J. van der Kluit in het jaarverslag stadsherstel van 1985 is recent opnieuw beschreven in het boek 'Het oude Bornhof en omgeving' van Kees Etienne. 21

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphense Pracht (vanaf 2012) | 2012 | | pagina 21