Nieuwe steun voor oude handen
ZY>
BORFIIlM Ut,
Herstel van de poort van het Oude Bornhof
1 I UN M.Nff UVA l I -
:j li sj La -1 li ïJ
|öW oFTt POU\VE\
7LrPHf-xt ^t-tsuur
"?HOf 'SjbMW oycRHOi »r,
gebouwd werd afgebroken. Dat betekende een volledig nieuwe
architectonische werking. Het beeldhouwwerk moest veranderen
van een haut-reliëf naar vrijstaand beeldhouwwerk. De poort
had plotseling een 'achterzijde' nodig. Archivaris Gimberg
vermeldt in 1911 dat van de figuren uit 1723 afgietsels zijn
gemaakt. Deze afgietsels zijn waarschijnlijk gemaakt van een
kalk of kalktrasmortel, want portlandcement is in deze tijd niet
gangbaar. Wellicht is er sprake van 'Dortse cement' een mortel
met trasbasis. Het nieuwe natuursteen imitatie-pleisterwerk aan
de achterzijde van de poort is ook in dit materiaal vervaardigd.
Het 'ontbrekende' beeldhouwwerk, de achterzijde van de beelden,
moet dus na het afgieten zijn aangebracht. De achterzijde van
de zandsteenornamenten is ook aangepast. Dit is nog steeds
stilistisch goed te zien. Aan de achterzijde van de poort zijn er
twee elementen bijgeplaatst. Stilistisch wijken deze ook af van het
oorspronkelijke beeldhouwwerk. De gegevens hierover ontbreken
eveneens, vermoedelijk is het hergebruik van een ander gebouw.
Het is de vraag of de kwaliteit van de afgietsels aansloot bij
de hoge kwaliteit van het echte natuursteen van de poort. De
houdbaarheid van de beelden van kalkmortel is volgens Gimberg
niet goed. Het snelle verval van de afgietsels is, wanneer er sprake
was van normale schelpkalk, zeker niet onmogelijk.
De beelden zijn in 1896 door beeldhouwer Hensen vervangen in
Udelfanger zandsteen. Udelfanger is een natuursteensoort, die
veel in deze periode is gebruikt voor gevel beeldhouwwerk, maar
deze is minder duurzaam dan de oorspronkelijke Bentheimer
zandsteen. Bij deze vervanging zijn de beelden vermoedelijk wat
groter gekopieerd. Op basis van het fotomateriaal zijn ook de
beide vazen naast de figuren aangepast en omgewisseld.
Bijna honderd jaar later was het noodzakelijk om de beelden
opnieuw te vervangen. Dit werk is uitgevoerd in 1985 door
beeldhouwer Mooy. Dit keer werden de beelden in de
natuursteensoort Muschelkalk vervaardigd. De Udelfanger
beelden van beeldhouwer Hensen staan in het nieuwe Bornhof.
De markante poort naar het oude Bornhof is hersteld. De poort
zelf was nog wel in redelijke staat, maar de handen van de
beelden waren gebroken en het beeldmerk als geheel was op een
aantal plekken beschadigd, begroeid en vervuild. Beeldhouwer
Serge van Druten heeft het natuursteenwerk voorzichtig
geconserveerd en de teksten en wapenschilden gerestaureerd.
De historie
In 1723 kreeg stadsmetselaar Ravenschot van de overprovisoren
(bestuurders) van het Bornhof de opdracht om de poort te
bouwen. De bouwmeester-ontwerper was Van den Heuvel,
de gebeeldhouwde figuren op de poort zijn van de hand van
beeldhouwer Bernardus Vogedes en de tekst van het vers boven
de doorgang van dominee Raesvelt. De poort was oorspronkelijk
onderdeel van een doorgaande gevelwand van de Zaadmarkt.
In 1887 werd de poort gedemonteerd en op andere wijze weer
opgebouwd. Het nieuwe huis op Zaadmarkt 103 is smaller,
waardoor er aan beide kanten van de poort gemetselde muren
moesten worden opgetrokken. Bovendien kwam de poort los
in de ruimte te staan, omdat het huis dat over de steeg was
Het herstel van de poort
Beeldhouwer en restaurator Serge van Druten kreeg van de NV
Stadsherstel de opdracht om een herstelplan voor de poort te
maken. Bijzonder is dat Serge als leerling beeldhouwer zelf de
levensgrote beelden heeft voorgehakt in 1985.
Het herstelplan is uitgevoerd als een zogenoemde conserverende
restauratie, waarbij de poort gereinigd, hersteld en gecompleteerd
is. De reiniging betrof vooral de Muschelkalk beelden uit
1985-87. Deze natuursteen is vrij grof van structuur en zoals
de naam al zegt kalkhoudend wat enige mosvorming aan kan
trekken. Deze begroeiing geeft de beelden wel een fraai patina,
maar sterke mosgroei onttrekt de kalk aan het natuursteen.
