op de Verlies van oude bouwsporen Groenmarkt Het begon al niet zo goed in de sloopfase van de bovenwoningen aan de Groenmarkt 33 en 35. Monumentenzorg legde de bouw stil. Kort daarna lag er een goed sloopplan van een erkend architect en een herinrichtingsplan voor vier appartementen van de Groenmarkt. Een verslag van monumentenadviseur Hendrik Haafkens Het betreft een bouwhistorisch buitengewoon rijk monument, een dubbele woning, die van de Groenmarkt tot de Heukestraat loopt. De gemeentelijke bouwhistoricus heeft met eerder onderzoek in naastgelegen panden al een goed beeld van de ontstaansgeschiedenis en de belangrijkste faseringen in het pand. De rijk historische gelaagdheid van nummer 35 was vooral goed afleesbaar in de oorspronkelijke achtergevel van het dwarshuis. Hier bevond zich echter ook een technisch probleem. Met het uitbreken van de begane grond in het verleden was een stalen balk geplaatst die onvoldoende was opgelegd. Bij het plaatsen van de balk is de bovenliggende veertiende- eeuwse constructie ook behoorlijk verzakt. Op zowel de eerste als de tweede verdieping bevonden zich oorspronkelijke vensteropeningen die tot deuropening waren vermaakt.Het bouwspoor had vroeg middeleeuwse kenmerken en nodigde tijdens de stripfase al uit tot nader onderzoek. Dat was niet mogelijk, omdat dezelfde opening weer twee keer was vermaakt tot een lagere deur, net anders geplaatst en tenslotte was dichtgezet. Hierin is dan als laatste dwars door de rechter negge een compleet nieuwe deuropening gemaakt. Deze opening was ook technisch slecht gemaakt. Door de verschillende zettingen was het technisch verband in de muur behoorlijk aangetast. Er was zeker sprake van urgentie voor constructieherstel. Omdat het hier een bijzonder pand betrof, vroeg Monumentenzorg om een uiterste inspanning om de rijke gelaagdheid te behouden. In de vergunning was een voorgeschreven werkwijze opgenomen, die vooraf met de constructeur was doorgenomen en op praktische haalbaarheid was getoetst. Deze ging uit van het stabiliseren van de onderconstructie en het met voegwapening herstellen van de koppeling tussen de oorspronkelijke achtergevel en de bouwmuren. Vervolgens het dichtmetselen en 'aankauwen' van de recente openingen en het met korte RVS wokkelankers versterken van de gebroken toog. Na het herstellen van de toog was het plan om de kozijnopening op de oorspronkelijke positie te heropenen en de schuine neggen te behouden. Deze bepaling is goed doorgesproken met aannemer/ eigenaar en architect en de vergunning was eenduidig. Het vooroverleg heeft in dit geval geleid tot een vanuit het oogpunt van monumentenzorg goede herindeling van het pand met gebruikmaking van de bestaande kwaliteiten van het pand. Toch gaat het mis. Bij de presentatie zien we een nieuw ingebroken muur over twee verdiepingen met bijbehorende 'historische' togen en een nogal misplaatst gebintwerk compleet met toognagels. De vraag is of dit nodig was. Unieke documenten over het ontstaan van bebouwing aan de noordzijde van de markten zijn daarmee verloren gegaan. Constructief herstel is (ook in de restauratiesector) nog steeds een belangrijke oorzaak van onherstelbare schade aan monumenten. Scheuren die wellicht al driehonderd jaar in een pand zitten, scheefstand, die al vierhonderd jaar aanwezig blijkt te zijn behoeven niet altijd zware ingrepen. Onnodig zware interventies in gevoelige constructies zijn niet in het belang van een monument. Belangrijk adagio is: Neem passende maatregelen op de schaal van het probleem. Met dit voorbeeld willen we illustreren wat we als monumentenzorg bedoelen met het unieke karakter van een bouwspoor en de noodzaak om bij een ingreep eerst te kijken of zo'n bouwspoor aanwezig is. Het zijn net als in de archeologie de schatten die we zoeken in de 'ondergrond' van het gebouw. Door het vernietigen van de bouwsporen vernietigen we ons bouwhistorische 'bodemarchief'. Het bouwspoor is een onderdeel van een grote puzzel over de Zutphense geschiedenis een puzzel die steeds completer wordt maar die wanneer essentiële stukjes verloren gaan nooit gecompleteerd zal worden, juist daarom maken we ook kleine stukjes altijd belangrijk. I>R¥F, KRONEN RESTAURANT 38

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphense Pracht (vanaf 2012) | 2012 | | pagina 38