De herbestemming en restauratie van Groenmarkt 28
Wonen boven winkels gaat niet vanzelf
Een verslag van monumentenadviseur Hendrik Haafkens
Alweer twee jaar geleden ontving de Gemeente Zutphen een dubbele aanvraag voor een wonen boven winkels complex in
de Zutphense binnenstad. Met de ervaringen van de (voor Zutphen buitengewoon) complexe projecten bij Zaadmarkt 91 en
Spiegelstraat nog vers in het geheugen waren we gebrand op een goed resultaat voor monumentenzorg. Veruit het belangrijkste
bleek de aanvraag voor Groenmarkt 28 Kolenstraat 10 een rijksmonumentaal dubbelpand met een buitengewoon monumentaal
herenhuis aan de marktzijde en het huis aan de Kolenstraat met representatieve ruimtes op de begane grond met daarboven een
pakhuis.
De binnenzijde van de panden was ten
tijde van de aanvraag volledig afgetimmerd
en volgebouwd met tussenwanden en
verlaagde plafonds. De druk was al bij
binnenkomst van de aanvraag hoog omdat
het Zutphense wonen-boven-winkels
programma min of meer op buigen of
barsten stond. Tijdens de behandelingen
van het vooradvies bleek het geheel
onmogelijk in het normale beleid voor
de binnenstad te passen. Zoals ook de
ervaring is in andere steden kon er vanuit
het bestaande beleid niet mee worden
gewerkt door bijvoorbeeld welstand en
monumentenzorg. Het plan paste niet
in het bestaande parkeerbeleid, niet
in het bestemmingsplan, etc. etc. De
besprekingen stagneerden in een vroeg
stadium en de projectregisseur heeft
het plan pas na intensieve gesprekken
en aanpassingen in beleid met een
beleidsnota wonen-boven-winkels en
diverse ontwerpaanpassingen vergund
gekregen.
Het is evident dat bij er bij een project
waarbij 5 appartementen met een eigen
buitenruimte in één monument worden
geplaatst er ook consequenties zijn voor
de monumentale waarden. Het gaat
immers om een vervijfvoudiging van het
oorspronkelijke woonprogramma voor
het pand. De bouwhistorische verkenning
met plananalyse van de gemeentelijke
bouwhistoricus gaf al duidelijk aan dat het
een belangrijk pand betrof.
Tijdens het vooronderzoek waarbij ook
de RCE betrokken was is veel aandacht
uitgegaan naar de realisatievorm van de
buitenruimten in het dak van het tussenlid
tussen beide panden en de balkons. Ook
het behoud van trappen, kozijnen en
deuren door hergebruik en het behoud
van oorspronkelijke structuren is in het
vooroverleg goed vastgelegd.
Verhoging pakhuisvloer
Om het gebruik van een van de
pakhuisverdiepingen in Kolenstraat 10
mogelijk te maken was het noodzakelijk
om de vloer te verhogen. Door schade en
schande is geleerd dat dit niet gaat met
het goed nummeren en loshalen van de
oorspronkelijke monumentale vloerdelen
en het verhogen van de balklaag. De
enorme duims dikke eiken vloerdelen van
een maat van 30 cm breed laten zich niet
bevestigen aan een netjes verhoogde
en mooi uitgevlakte balklaag. Dan gaan
veelal het merendeel van de schitterend
golvende vloerdelen de container in. Dus
werd in de vergunning gesteld dat de
complete vloer met vloerdelen in een actie
verhoogd moest worden. De aannemer
leverde met de praktische en planmatige
aanpak al in de eerste week een bewijs
van kunnen. De aannemer heeft voor
het project een uitvoerder aangesteld die
het werk overziet. Een uitvoerder moet
bepalen welke methoden, materialen en
bouwvakkers hij in gaat zetten om het werk
uit te voeren. Het is goed samenwerken
met een uitvoerder die ervaring heeft met
werk in monumenten en om kan gaan met
de vergunning en de voorschriften.
Gedecoreerde stucwerkplafonds
Wat tijdens het strippen van de inbouwen
al snel duidelijk werd was dat het interieur
van de begane grond veel minder
beschadigd was dan verwacht, Voor het
algemeen treffen wij langs de markten
alleen sterk gemutileerde interieurresten
en stucplafonds aan. In dit pand waren alle
stucwerkplafonds uit de negentiende eeuw
slechts lichtbeschadigd. De vergunning
ging echter uit van het herplaatsen van
verlaagde plafonds in het kader van
brandveiligheid, akoestiek en het praktisch
kunnen leggen van leidingwerk. Vanuit
het oogpunt van monumentenzorg is
veel inzet gepleegd om in de hoofdruimte
het plafond in zicht te houden. Wij
34
