wonen in een Milieu en energiebewust monument "Een monument is op zichzelf al duurzaam Verantwoord energieverbruik en behoud van monumenten lijken twee strijdige doelen. Bij monumenten denk je aan tochtige oude gebouwen, slecht geïsoleerd, met hoge vertrekken die je nauwelijks warm kan stoken. De Nederlandse overheid heeft zich in 2002 door ondertekening van het Kyotoverdrag verbonden om het energieverbruik per jaar met 2% omlaag te brengen. In 2020 moet het energie verbruik 30% lager liggen dan het niveau van 1990. Zutphen gaat daarin zelfs nog een stapje verder. monumenten om het energieverbruik terug te dringen, is wel grote voorzichtigheid geboden om de waardevolle elementen uit het verleden niet kwijt te raken. Het energieverbruik in gebouwen is verantwoordelijk voor 35% van de CO2 uitstoot in Nederland. Dus is het logisch om daar iets aan te doen. Dat geldt niet alleen voor nieuwbouw, het geldt ook voor verbouw van bestaande woningen en monumenten. Maar bij verbouw van Vincent Peppelenbosch, winnaar van de Paltsprijs en trotse eigenaar van De Oude Apotheek aan de Houtmarkt kent het dilemma als geen andere. Hij houdt van warmte maar woont het liefst in deze historische woning in de binnenstad. Hij is erin geslaagd om zijn huis binnen de mogelijkheden van dit monument, optimaal comfortabel te maken. Maar voor hij aan het technische verhaal van de verbouwing begint wil hij eerst iets anders kwijt. "Weet je dat gebouwen van voor 1900 veel minder energie verbruiken dan die daarna gebouwd werden? Dat komt omdat men in de jaren vijftig en zestig steeds lichter is gaan bouwen met grote raampartijen. Vroeger had je dikke muren, die hielden warmte en koelte vast." Er is nog iets anders waar naar zijn mening te weinig aandacht voor is. "Een monument is op zichzelf al duurzaam als je het hele verhaal in beschouwing neemt. Denk daarbij aan de productie van het materiaal, de duurzaamheid en de levensduur ervan. Wat denk je dat sloop, transport en nieuwbouw kost aan energie en uitstoot?" Warmtemuren Met een simpele cirkel laat Peppelenbosch zien wat radiatoren doen in een ruimte. Hij tekent er een mannetje in. "Die warmte circuleert. Bij warmtemuren is er stralingswarmte vanaf het gehele oppervlak van de muur. Dat betekent minder stof en de warmte is ook beter gespreid in de hoge ruimte. Vloerverwarming was in dit pand ook een optie, omdat er geen historische vloeren aanwezig waren, maar had niet mijn voorkeur vanwege het warme voeteneffect. Dat is niet bevorderlijk voor de bloedsomloop. Warmtemuren zijn energietechnisch ook gunstiger. Nadeel is dat de warmte trager op gang komt. Het duurt een paar uur voordat de ruimte op temperatuur is. Als ik een weekend weg ben zet ik de thermostaat op 16 en bij thuiskomst stook ik wel even de open haard in de woonkamer, om het sneller behaaglijk te krijgen." Die open haard is overigens wel een HR haard, van het Belgische merk Stuv, die optimaal verbrandt. De warmtemuren konden goed geplaatst worden, omdat er voor de oude muren al voorzetwandjes stonden, die de eerdere betengeling vervingen. Het had niet gekund als er kostbaar behang had gezeten. Op de plek van voorzetwanden kon nu het Comfort Vite warmtewand systeem gemonteerd worden. De oude muren zijn in tact gebleven en de fraai bewerkte oude plafonds sloten er mooi op aan. Isolatie van daken en ramen Bij isolatie gaat het vooral om ramen en daken. In het dak is de grootste winst te behalen. Maar bij isolatie gaat het er steeds om, dat je vocht en dampvorming voorkomt, zodat het houtwerk niet kan rotten. Bij monumenten vraagt dit probleem om extra zorg. Peppelenbosch kwam bij zijn verbouwing veel verrotte balken tegen. Bij het verwijderen van oude isolatiedekens, die aan de binnenkant van het dak zaten, voelden de balken klam aan. Het is volgens hem altijd beter om aan de koude kant te isoleren. Dus van buitenaf. Maar het hangt van het type dak af of het mogelijk is. En..het is een dure oplossing. Je hebt een steiger nodig en alle pannen moeten eraf. Bij De Oude Apotheek bleek het mogelijk om het dak van buitenaf te isoleren. "Ik heb modern isolatiemateriaal gebruikt van geringe dikte. Bij monumenten moet je niet proberen de bouwnormen te halen, maar kijken wat je voor elkaar kan krijgen." Wie toch van binnenuit wil isoleren moet volgens Peppelenbosch kiezen voor natuurlijk materiaal, zoals houtwol, wol en cellulose. "Die materialen nemen vocht op." In een monument kan je meestal geen dubbelglas plaatsen. Het past niet in de sponningen. "Op de begane grond wilde ik geen voorzetramen, omdat je dan niet meer goed naar binnen kunt kijken in de expositieruimte. Op de eerste verdieping heb ik achterzetramen van dubbelglas geplaatst op tien cm afstand van het Kunstruimte De Oude Apotheek 26

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphense Pracht (vanaf 2012) | 2012 | | pagina 26