0 1 2 0 4b
inffni»«WWfpPBWi
-> 6 7
1 o i 2
Zutphen-Molmen taal
- till i-t N 11 .-(1 +i t.Hi
tirfrjrmjif jirrrji rn
Mitjmi
Tekening van de Burgemeester
Dijckmeester-bijl. Maatbalk 2 cm
passende vuurstenen klingen die van een bijl
waren gemaakt. De oorspronkelijke vorm
is niet meer reconstrueerbaar. Het tweede
exemplaar was een geslepen bijltje van dia
baas (91 x 58 x 28 mm). Ook dit is officieel
een bijl van het rechthoekig type, die echter
eveneens "ovale trekjes" heeft. Bijzonder is
dat de snede van de bijl vlak is afgeslepen7.
Volgens Fred Brounen (Rijksdienst voor Cultu
reel Erfgoed) zou dit het gevolg zijn van een
volksgeloof dat van de middeleeuwen tot in
de achttiende eeuw bestond dat het slijpsel
van deze "donderbeitels" zou helpen tegen
allerlei kwalen.
Een laatste bijl valt eigenlijk buiten het rijtje:
het gaat om een bronzen bijltje van 6,5 x 2
cm (Neêrlands kleinste!) dat door Erik Lam-
mers werd gevonden in een oude Berkelaf-
zetting bij de Kleine Omlegging.8 Het gaat
om randbijl. De datering ligt in de Midden
Bronstijd.
In totaal zijn er in Zutphen dus vier vuurste
nen, twee stenen en één van onbekende
steensoort vervaardigde bijlen gevonden. Ze
zijn allen gevonden op zandkoppen. Het bete
kent dat er in Zutphen dus aardig wat activi
teit was in het Neolithicum - zij het overigens
niet meer dan in plaatsen in de omgeving.
Ondanks dit redelijke aantal neolithische bij
len is er vreemd genoeg verder weinig bekend
over het Neolithicum binnen de gemeente.
In de Ooyerhoek werd een Swifterbant-site
opgegraven (Vroeg Neolithicum), inclusief
wat aardewerk en met - jawel- gekapte
bomen die mooi bewaard zijn gebleven in
de natte ondergrond. Op de Looërenk en de
Ooyerhoek werden enkele trapeziumspitsen
(vuurstenen pijlpunten) verzameld,9 die ken
merkend zijn voor het Late Mesolithicum én
het Vroege Neolithicum.
Het grootste zwarte gat in de geschiedenis
van Zutphen is het Midden Neolithicum. Er
zijn geen vindplaatsen bestaande uit meer
dan een losse bijl uit deze periode bekend. Er
is nooit één Trechterbekerscherf gevonden.
Dit is wellicht te verklaren uit het feit dat Zut
phen in deze periode buiten het areaal van de
Trechterbekercultuur lag. Dat zou correspon
deren met het ontbreken van voorbeeldige
rechthoekige vuurstenen bijlen. Er is echter
ook nooit Vlaardingen-achtig aardewerk
gevonden (geassocieerd met de ovale bijlty
pen). Dit zou te maken kunnen hebben met
de slechte herkenbaarheid van dit onversierde
aardewerk. Voor een zekere datering zijn gro
tere potfragmenten nodig, maar die zijn tot
nog toe nog nooit gevonden.
Het Late Neolithicum is wel vertegenwoor
digd. In Leesten werd een Enkelgrafbegraving
gevonden, althans een standvoetbeker met
golfband (2700-2000 v.C.). In Leesten en de
Looërenk werden pot- en klokbekerscherven
gevonden in kuilvullingen, en werden er twee
Beide zijden van de vuurstenen bijl.
Foto's bureau archelogie - gemeente Zutphen
crematiegraven uit de Klokbekertijd (2400
1900 v.C.) gevonden, maar zonder klokbe
keraardewerk.
De vondst van de bijl heeft meteen invloed
gehad op de archeologische verwachtings-
kaart. Het Deventerwegkwartier is archeo
logisch nog zo goed als terra incognita. Een
echte opgraving heeft hier nog nooit plaats
gevonden. De bijl toont echter aan dat ook
hier prehistorische nederzettingssporen zijn te
verwachten.
Literatuur:
Fermin, H.A.C. 2008: Steentijd. In: H.M.P. Bouw
meester, H.A.C. Fermin M. Groothedde (red.):
Geschapen landschap. Tienduizend jaar bewoning en
ontwikkeling van het cultuurlandschap op de Looë
renk te Zutphen (BAAC-rapport 00.0068), (Zutphen
en Den Bosch) p.43-84
Fermin, H.A.C. M. Groothedde 2006: Activiteiten
van de archeologische dienst Zutphen in 2006.
Hunnepers, p.23-33
Groothedde, M. 1989: Steentijd in Zutphen.
Oud Zutphen. p. 89-92
Groothedde, M. 1999: De nederzettingsontwikkeling
van Zutphen voor het jaar 1000. In: M.Groothedde
et al. (red.): De Sint-Walburgiskerk in Zutphen.
Momenten in de geschiedenis van een middeleeuw
se kerk (Zutphen), p. 9-30
Kleij, G. van der 1996: Het vuursteen in de Ooyer
hoek. In: M. Groothedde (red.): Leesten en Eme.
Archeologisch onderzoek naar verdwenen buur
schappen bij Zutphen. (Zutphen), p. 19-32
Kleij, G. van der 1996: Een graf uit de Nieuwe
steentijd? In: M. Groothedde (red.): Leesten en Eme.
Archeologisch onderzoek naar verdwenen buur
schappen bij Zutphen. (Zutphen), p. 33-36
Schut, P 1991: Een inventarisatie van neolithische
bijlen uit Gelderland, ten noorden van de Rijn.
Nederlandse Archeologische Rapporten 11
Schut 1991
Van der Kleij 1996, Groothedde 1989
Jaarverslag van de gemeente Zutphen 1942
Van der Kleij 1996, Groothedde 1989
Groothedde 1999
Fermin 2008
Fermin 2008 p. 55, 74
Fermin Groothedde 2006
1 Vander Kleij 1996, Fermin 2008
9
