Bouwsporen in Zutphen
Het thema voor Open Monumentendag dit jaar is "Sporen", restanten en overblijfselen van menselijk handelen
en activiteit. Twee recent bouwhistorisch onderzochte gebouwen in de Zutphense binnenstad zijn daarvan een
goed voorbeeld.
Nieuwstad 42
Jeroen Krijnen
-Hn111—
Het gaat om een pand met een 19e-eeuwse
voorgevel en werd afgelopen voorjaar flink
onderhanden genomen waarbij de bestaande
onderpui1 uit 1954-55 werd verwijderd. Aan
de hand van een opmeting van de bestaande
situatie uit dat jaar werd de oude vensterin
deling gereconstrueerd.
Achter de bakstenen voorgevel werd daar
naast een renovatie uitgevoerd. Het behang
werd weggetrokken, de betengeling ver
wijderd. Een ideaal uitgangspunt voor een
bouwhistorische opname. Daarbij hielp
het dat het pand reeds eerder in 2002 in
bewoonde toestand was verkend en er was
al het nodige bekend over de eigendomsge
schiedenis.
Het toen geuitte vermoeden dat er sprake
zou zijn van oudere zijmuren kon worden
bevestigd. Op de muren tekende zich de
sporen af van een verdwenen verdiepings
vloer. Brandsporen gaven een hint voor de
aanleiding van de wijziging. Ook kon worden
vastgesteld dat het huis toen waarschijnlijk
met een verdieping werd verhoogd en de
huidige voorgevel kreeg. De voorganger
van het huidige huis was dus een verdieping
lager.
Omdat op de eerste verdieping de bestaande
19e-eeuwse indeling werd gehandhaafd bleef
het bij deze vondst. Op zolder waren wel alle
tussenwanden verwijderd en kon worden
vastgesteld dat op dat niveau alles 19e-eeuws
was wat de klok sloeg.
Omdat de achtergevel was ontpleisterd kon
deze gedocumenteerd worden. Hieruit bleek
dat deze zeer waarschijnlijk in de 17e eeuw
met oudere bakstenen opnieuw was opge
metseld. Ook nadien is nog behoorlijk aan de
gevel verbouwd.
Bijzonder is de middeleeuwse kelder onder
de tuin, waarvan een van de twee zijmuren
boven de grond verder gaat. Deze oude
muur staat, met de rug naar de straat gezien,
rechts in het verlengde van het huis.
De muur is ca. vijf en een halve meter hoog
en gemetseld met grote bakstenen in een
rommelig verband. Opvallend zijn de twee
verdiepte velden in de muur om materiaal te
sparen. Ze zijn aan de bovenzijde met ronde
bogen afgesloten, spaarbogen dus.
De hoogte van de muur is in overeenstem
ming met de positie van de bouwsporen van
de oude verdiepingsvloer in het huis. Het lijkt
er al met al op dat een lagere voorganger
van het huidige huis aanmerkelijk dieper is
geweest dan de huidige 9 meter. Dit verklaart
de kelder in de tuin.
Andere panden in de directe omgeving die
qua opzet en formaat sterk lijken op hoe
De voorgevel van Nieuwstad 42 na
reconstructie van de gevel op de
begane grond. In de foto is de
middeleeuwse daklijn en zolder
vloer aangegeven.
Foto Jeroen Krijnen - gemeente Zutphen
4
