Lievenheersteeg - Wanne
(juli - augustus)
Zutphen-Mofflflmentaal
1 91 5 1 920 1 92 5 1 930 1 935 1 940 1 945 1 950 1 955 1 960 1 965 1 970 1 975 1 980 1 985 1 990 1 995 2000 2005
Zo bestond het oorspronkelijke hoekperceel
aan de Zaadmarkt-Bernardsteeg uit twee
houten huispercelen die in de loop van de 14e
eeuw versteenden, elk met een eigen kelder.
In de late 15e eeuw werden beide panden
verenigd en verbouwd. De laat-middeleeuwse
zijgevel van Zaadmarkt 91 dateert van deze
verbouwing. Er volgden verbouwingen in
1770 en 1815 (tot koetshuis) en in 1890 werd
dit lage hoekperceel verhoogd en verenigd
met de imposante gevel uit 1770 van het
hoofdhuis.
Bert Fermin en Michel Groothedde 2007: Grachten en panden aan
de Zaadmarkt. Archeologisch onderzoek in het Grand Hotel du Soleil,
Zaadmarkt 91 te Zutphen. Zutphense Archeologische Publicaties 32
ZAADMARKT 91
reconstructie van het oude rivier
duinlandschap onder de binnen
stad met daarop de ligging van de
presedelijke verdedigingswerken
en stratenpatroon.
kinderbescherming). Nu wordt het pand ver
bouwd tot een luxe appartementencomplex.
De vijf werkputten werden op bedreigde loca
ties aangelegd. In grote lijnen, en enigszins
vereenvoudigd, kwam het volgende beeld
naar voren. Afgezien van oudere bewonings-
sporen vanaf (wederom) het mesolithicum,
begon de verstedelijking hier in de 12e eeuw.
Op de karolingische omgrachting onder de
Zaadmarkt sloot een 12e-eeuwse gracht aan
van een noordelijke stadsuitbreiding. Deze
gracht werd onder het zuidwestelijke deel
van Zaadmarkt 91 aangetroffen en volgde het
trace van de Bernhardsteeg (naast Zaadmarkt
91), Schupstoel, Oude wand en Rozengracht.
Van de bijbehorende wal werd in een lange
profielsleuf haaks op de Bernhardsteeg vrij
wel niets teruggevonden. De wal blijkt kort
na 1200 in zijn geheel weer in de gracht te
zijn teruggeschoven. Dit hing samen met de
stadsrechtverlening in 1191-96 en de daarop
volgende groei van de stad. Er zijn voorzich
tige aanwijzingen voor tufstenen torens in dit
walgedeelte maar de te verwachten locaties
vielen buiten de scope van dit onderzoek.
Na de slechting van de wal en demping van
de gracht werden al snel huispercelen uitge
geven aan de Bernhardsteeg, mogelijk aan
de Zaadmarkt en aan een verdwenen straat
parallel aan de Bernhardsteeg. Uit de dicht-
Zaadmarkt 91: het onderzoeken
van de stratigrafie van de lemen
vloeren uit de 13e en 14e eeuw.
heid van de huisresten (waarvan vooral lemen
vloeren werden aangetroffen) blijkt dat de
bebouwing erg dicht was in de snel groeiende
stad De huispercelen maten ca. 5 meter
breedte en in een geval kon een complete
huislengte worden vastgesteld: 9,4 meter.
De verstening zette kort na 1300 in met
Bernhardsteeg 3 dat nog bouwhistorisch veel
resten uit de bouwtijd vertoont. Er zijn geen
aanwijzingen gevonden voor stadsbranden,
zoals elders in de stad, en het versteningspro
ces ter plaatse van Zaadmarkt 91 met in elk
geval 8 huizen nam ruim 100 jaar in beslag.
De funderingen van de 19e-eeuwse
sloppengangen tijdens de opgra
ving vanaf het balkon van het
overliggende pand
Op deze bouwlocatie van 550 m2 ten noorden
van de Spittaalstraat is na de sloop van de
19e- en 20ste-eeuwse bebouwing archeolo
gisch onderzoek verricht. De Lievenheersteeg
maakte deel uit van de 19e-eeuwse volkswijk
Polsbroek. Hoe de stadsontwikkeling zich
heeft voltrokken in de laatste middeleeuwse
stadsuitbreiding Spittaalstad is relatief onbe
kend. Vandaar dat de aandacht mede hierop
gericht was. Tevens waren er veel vragen met
betrekking tot de ontwikkeling van de volks
buurt. De archeologische gegevens leverden
in combinatie met de historische gegevens en
kadastraal kaartmateriaal een scherp beeld op
van de ontwikkeling van en het leven in een
van de armoedigste buurten van Zutphen.
Alhoewel de Lievenheersteeg in de 15e eeuw
reeds bestond, stonden er geen huizen of
schuren aan de straat. Het terrein ter plaatse
was laag, zompig en zeer kwelgevoelig.
Alle-sporenkaart van het eerste
onderzoeksvlak in de Lieven-
heersteg waaropvooral de
19e-eeuwse bebouwing te zien is.
9
