V
Warnsveld Kerkplein (maart)
Laarpoort en Berkelsingel
(april - mei)
Zaadmarkt 91 (juni)
1820 1825 1830 1835 1840 1845 1850 1855 1860 1865 1870 1875 1880 1
1890 1895 1900 1905 1910
De Martinuskerk te Warnsveld door J. de Beyer. Let op de herberg? rechts op
de voorgrond en de vervallen kerkhofmuur. Beide zaken zijn bij het onder
zoek aangetroffen.
Bert Fermin en Michel Groothedde 2007: Een laat-middeleeuwse
kampontginning aan de Bieshorstlaan. Rapportage van het proef-
sleuvenonderzoek op het terrein van een nieuw landgoed. Zutphense
Archeologische Publicaties 29
In het kader van de geplande aanleg van
nieuwe riolen en infiltratieputten werd rond
de 11e-eeuwse Martinuskerk van Warnsveld
een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd. Het
doel was om vast te stellen hoe gaaf het
kerkhof aanwezig is en waar de begrenzingen
ervan gezocht moeten worden. Er zouden
voorstellen gedaan moeten worden voor de
archeologische verantwoorde locaties voor
de infiltratieputten. Het kerkhof, dat van de
11e eeuw tot 1830 in gebruik is geweest,
bleek zeer gaaf te zijn. De skeletten werden
vanaf 30 cm (noordzijde) tot 70 cm (zuidzijde)
onder de bestrating aangetroffen en onge
moeid gelaten. Ook de kerkhofommuring
werd aan de oostzijde aangetroffen. Buiten
het kerkhof werden sporen gevonden van
huizen die op het plein rond de kerk hebben
gestaan, waaronder een 15e- of 16e-eeuws
huis, een 17e- of vroeg 18e-eeuwse herberg
(afgebeeld door Jan de Beyer in 1743) en de
dorpsschool. In een sleuf ten oosten van de
kerk werd vastgesteld dat de bewoning tot de
Grote kachelpan van het kerkplein
te Warnveld. De pan is nooit op
'iet fornhuis gebruikt.
10e of 11e eeuw teruggaat. Tot slot werden
enkele afvalkuilen en lagen gevonden met
veel vondsten uit de tweede helft van de 19e
eeuw. De infiltratieputten komen nu in de
(reeds door riolen verstoorde) Bonendaal.
Bert Fermin 2007: Een rondje om de Warnsveldse kerk. Archeolo
gisch proefsleuvenonderzoek op het Kerkplein te Warnsveld.
Zutphense Archeologische publicaties 30
Tijdens een intensieve begeleiding van de
aanleg van een nieuw riool in de Berkelsin-
gel werden de resten gevonden de Buiten
Laarpoort. Deze oostelijke stadspoort aan het
einde van de Laarstraat werd omstreeks 1390
gebouwd. De poort was een vierkant poort
huis met een spitsboogvormige doorgang
en het had een tentdak. De poort is in 1878
gesloopt. Vlak voor die tijd was er nog een
gemetseld gemeentelijk riool door de poort
aangebracht. De poort sloot aan de noordzij
de aan op een stadsmuur die tot enkele tien
tallen meters te vervolgen was. Daarna ging
de onvoltooide muur (met vertanding) over
het onderzoek naar de fundering
van de Buiten Laarpoort op de
kruising met de graaf Ottosingel.
in een aarden wal. Deze wal boog wederom
na enkele tientallen meters af in westelijke
richting. De huidige Berkelsingel ligt dan ook
precies op het trace van de wal en bijbeho
rende gracht. Ook tegen de buitenzijde van
de stadsmuur bij de Laarpoort lag een aarden
wal. De situatie is goed te volgen op de oude
stadsplattegronden uit de 16e t/m 19e eeuw.
Alhoewel er mogelijk al in de 13e of 14e eeuw
sprake moet zijn geweest van een omwalling
(de stadswijk Spittaalstad is toen ontstaan) is
er van die oudste fase niets waargenomen.
Het riool werd in de binnenbocht van de wal
aangelegd en zodoende werd vooral de
16e-eeuwse verdikking van de wal aangetrof
fen. Het is ook mogelijk dat de wal in de jaren
60 van de 16e-eeuw als nieuwe wal is aange
legd. Landmeter Jacob van Deventer tekent in
1562 hier opvallend genoeg geen wal en de
aangetroffen stadsmuur is onvoltooid geble
ven. Het zou dus goed kunnen dat de wal het
haastige resultaat is van de oorlogsdreiging
na het uitbreken van de opstand in 1568.
In 1572 is de wal wel getekend door Hogen-
berg (gepubliceerd in 1588).
Bert Fermin en Michel Groothedde 2007: De Buiten Laarpoort.
Archeologisch onderzoek aan de Buiten Laarpoort en de 16e-eeuwse
vestingwal aan de Berkelsingel in Zutphen. Zutphense Archeologische
Publicaties 31
Dit is ongetwijfeld de meest complexe opgra
ving van 2007. Dat komt vooral omdat in vijf
kleine en verspreide werkputten op een groot
stadsperceel inzicht moest worden verkregen
in de complexe stadsontwikkeling ter plaatse.
Zaadmarkt 91 is een groot stadspand (9
vensterassen breed!) dat in 1770 werd opge
trokken uit de resten van vier middeleeuwse
huizen. Er woonden vanaf de late middeleeu
wen zeer vermogende lieden. Aan het eind
van de 19e eeuw werd het pand verbouwd
tot Grand Hotel du Soleil. In 1935 werd het
een overheidskantoor (belasting, kadaster,
Zaadmarkt 91, Grand Hotel du
Soleil op een ansicht omstreeks
1915
