i i
Wederopbouw in Zutphen
i i ïT» i
ij#ï
M iü
tuv
te
ÜT~ ÏHt-
-hS
Na de bevrijding in april 1945 zag Zutphen er
gehavend uit. Op 28 september 1944 ontplofte
er een munitietrein, waardoor er veel schade was
toegebracht aan de langs het spoor liggende
woonwijken. Op 14 oktober 1944 verwoestte
een bombardement grote delen van de binnen
stad. Vooral de gebieden bij het station en bij de
brug over de IJssel waren zwaar getroffen. Tijdens
de bevrijding zorgden enkele granaattreffers voor
veel brandschade.
De woningnood was erg groot. Niet alleen omdat
veel huizen door alle schade onbewoonbaar
waren geworden, ook het bevolkingsaantal
groeide na de Tweede Wereldoorlog.
Om de vele wensen en plannen in goede banen
te leiden
Al snel na de bevrijding is begonnen met de
wederopbouw. Prioriteit in Zutphen hadden een
nieuw station, een nieuwe brug over de IJssel en
veel nieuwe woningen. Rond het oude station
was veel bebouwing verwoest. Hierdoor was er
ruimte om de binnenstad te ontsluiten en beter
toegankelijk te maken voor auto's, wat de handel
zou bevorderen. Vanaf de IJsselbrug werd een
hoofdweg aangelegd langs het station, via de
Overwelving, het Rijkenhage, de Berkelsingel en
de nieuw aangelegde Kleine Omlegging richting
Warnsveld. Een nieuw station werd gebouwd iets
ten oosten van het oude station. Aan het nieuwe
stationsplein werden huizen en winkelpanden
gebouwd. Vanaf het nieuwe station kwam een
brede weg met winkels naar de binnenstad, de
Stationsstraat. Hierlangs werd ook het nieuwe
postkantoor gepland. Op de Overwelving kwa
men onder meer wisselwinkels met woningen
erboven. Bij de restauratie van het Broederen
kerk-complex werd een nieuw archief gebouwd.
Er werden nieuwe scholen en kerken gebouwd.
Plannen om nieuw bouwterrein voor woningen
te realiseren werden vertraagd vanwege de
waterhuishouding rondom Zutphen. Het dichten
van de Baakse overlaat, het omleggen van de
Berkel en het ophogen van grond waren maatre
gelen die moesten worden uitgevoerd om nieu
we wijken te realiseren. Het Staatsliedenkwartier
is één van deze wijken. De Vijver aan de oostkant
van Zutphen is gegraven als zandwinning om de
jSfTT
«SMS
11. i<
P1r!I r SI
If' P*
IB I» II
m Jl;i fj
grond op te hogen. Daarna zijn hier nieuwe stra
ten, woningen en voorzieningen gekomen.
Al met al was aan het begin van de jaren zestig
het woningtekort in Zutphen nog niet veel min
der. De oorlogsschade was hersteld en er waren
al wel veel woningen bij gekomen, maar nog
steeds was er een groot tekort. Het bevolkings
aantal groeide in deze jaren enorm, bovendien
waren er meer huishoudens omdat families meer
gesteld waren op privacy en niet meer bij elkaar
in wilden wonen.
Pas vanaf circa 1964 zijn in sneltreinvaart nieuwe
huizen gebouwd. Bovendien was het zo dat veel
plannen die door het Bureau Wederopbouw
in gang waren gezet pas in de jaren zestig hun
uitvoering kregen. Zo werden in de uitbreidings
plannen Polbeek en het'Voorsteraliee-Kwartier
vanaf 1964 veel huizen gebouwd. De wijk Hel
bergen en de Zuidwijken volgden in de decennia
erna. Projectontwikkelaars zetten hoge flats neer,
de scheiding tussen wonen en werken werd
groter. Het gemeenschapsgevoel van vlak na de
oorlog, dat leidde tot de wijkgedachte, verdween
naar de achtergrond en maakte plaats voor indi
vidualisering.
Anno 2007 wordt veel van wat er in de weder
opbouwperiode is gebouwd als gedateerd en
oncomfortabel gezien. De wijken met de groen
stroken zijn nu ongewilde kostenposten voor de
gemeente, de woningen zijn vaak te klein en te
dicht op elkaar. De huidige maatschappij stelt
andere eisen en veel van wat de wederopbouw
periode heeft voortgebracht, wordt afgebroken
om plaats te maken voor nieuwe dingen. Toch
heeft deze periode interessante, typerende
gebouwen opgeleverd, die tot ons nationale
erfgoed behoren en die de moeite waard zijn om
als monument behouden te blijven.
Foto collectie Stedelijke Musea Zutphen
i A
Zutghen