ramen
Op het spoor van kalven.
Zutphen-Molmen taal
laten kon het bovenraam op het resterende
kalf rusten en het onderraam achter het kalf
naar boven schuiven. Veel oudere houten
kruiskozijnen zijn op deze wijze aangepast, in
Zutphen zijn die echter nog niet aangetrof
fen. De vroegste schuifvensters zullen hier
meestal nieuw gemaakt zijn, maar werden
geheel in de bestaande traditie vrijwel altijd
met een vast kalf uitgevoerd. Dit nieuwe
type venster heeft in korte tijd een belangrijke
plaats in het straatbeeld gekregen. Op 18de
en 19de eeuwse tekeningen van de Groen
markt bijvoorbeeld zijn een aantal huizen met
schuifvensters met vaste kalven weergegeven.
De overgang ten opzichte van het traditio
nele kruisvenster was ook niet zo groot. Het
benedendeel blijft aan de buitenzijde namelijk
op traditionele wijze met twee luiken af te
sluiten, deze hebben hun aanslag in een
sponning in de onderdorpel en het kalf en
slaan in het midden tegen elkaar. Ook komen
vensters voor die over de hele hoogte van
luiken voorzien zijn. Het betreft in de meeste
gevallen vensters op de begane grond waarbij
de luiken voor de nodige bescherming en inti
miteit moeten zorgen.
Tekeningen van Jan de Beijer uit 1744 van de Groenmarkt met op de achter
grond de Wijnhuistoren. Het huis uiterst rechts heeft op de begane grond
schuifvensters met een vast kalf.
Dit overgangstype tussen het kruiskozijn en
het schuifvenster in zijn zuivere vorm moet op
vrij grote schaal toegepast zijn, maar omdat
bij latere moderniseringen de indeling meestal
geheel vernieuwd werd zijn vrijwel geen gave
exemplaren van dit venstertype bewaard
gebleven.
Zoals eerder opgemerkt wordt momenteel in
het centrum van Zutphen de Oude Stad aan
een inventarisatie onderworpen waarbij oude
panden worden bezocht, die eerder op basis
van alleen de voorgevel waren beoordeeld en
te licht waren bevonden voor de gemeentelij
ke monumentenlijst. Zo ook het pand Kolen-
straat 2. Niet alleen bleek dit pand nog in het
bezit van een oude eiken kapconstructie en
oude balklagen met peerkraalsleutelstukken,
in de voorgevel waren bovendien twee oude
kozijnen met meerruits schuiframen aanwezig
die de aandacht trokken. Behalve diverse
oude ruiten van geblazen glas in de oude roe
den en de oude vensterbanken, vielen recht
hoekige klossen op halverwege in de kozijn
stijlen die tegenover elkaar gaten van gelijke
Een zeer fraai voorbeeld van een pand met nog geheel in de oorspronkelijke
vorm bewaarde schuifvensters met vaste kalven is het voormalige bouwhuis
van de Nettelhorst bij Lochem dat dateert uit 1760.
3
