De kelder
Het interieur
6
Overzicht van boven van het
18e-eeuwse trappenhuis met de
twee bordessen en rijk gesneden
balusters.
Foto J.S. Krijnen - gemeente Zutphen
Nadat in de zeventiende eeuw vooral de voor
gevel een gedaantewisseling onderging, heeft
de achttiende eeuw haar sporen weer in de
zijgevel achtergelaten. Zo werd duidelijk dat in
die eeuw links van de beschreven bouwnaad
de gevel volledig is vernieuwd en met een zeer
hoge graad van vakmanschap is gemetseld
met kleine bakstenen en zeer fijn voegwerk.
Het nieuwe metselwerk is met een blokvertan-
ding in het oudere werk aan de rechterzijde
ingekast, maar gelukkig voor de bouwhistorici
wel zo dat de oudere bouwsporen daar rechts
van ongeschonden bleven. Het achttiende-
eeuwse werk gaat links keurig "de hoek om"
om dan in de achtergevel met een zelfde blok-
vertanding ingekast te zijn. Dat dit deel van de
zijgevel destijds is opgetrokken met de bedoe
ling om in het zicht te zijn, blijkt niet alleen
uit het zeer fijne, verzorgde metselwerk, maar
ook uit de gekozen hoekoplossing. Zal men
in Zutphen normaliter in achttiende-eeuwse
gemetselde gevels een hoekoplossing aantref
fen met een drieklezoor in de strekkenlaag,
hier is destijds gekozen voor een klezoortje in
de koppenlaag, waarmee de hoek van het huis
nadrukkelijk geaccentueerd werd. Het gaat
hier dan om werk dat vermoedelijk behoort bij
een omvangrijke verbouwing rond 1770.
Het lang blijven toepassen van klezoren in de
hoekoplossing is niet geheel onbekend. Zo zal
men in Limburg tot in de negentiende eeuw
het klezoortje blijven gebruiken. In Zutphen is
dergelijk "laat" klezoorgebruik echter uitzon
derlijk.
De kelder onder Lange Hofstraat 28 heeft een
L-vormige plattegrond. Aan de achterzijde
bevindt zich een kelderdeel dat is overwelfd
met een tongewelf. Dit heeft de kruin haaks
op de Rodetorenstraat. De kelder kent twee
doorgangen naar kelders aan de Lange Hof
straat. De rechter doorgang is in het verleden
dichtgemetseld, de smeedijzeren duimen
waaraan de verdwenen deur scharnierde zijn
nog aanwezig. Deze doorgang gaf toegang
tot de kelder van Lange Hofstraat 26. De linker
toegang geeft toegang tot het voorste deel
van de kelder van nummer 28. Ook hier geven
smeedijzeren duimen de scharnierpunten van
een verdwenen deur aan.
Het metselwerk heeft hier een aanzienlijke
dikte en duidelijk is te zien dat hier twee
bouwmuren koud tegen elkaar aan zijn gezet.
Het bouwspoor komt wat locatie betreft over
één met de aangetroffen bouwsporen in de zij
gevel en bevestigt dat het achterste bouwdeel
een zelfstandig casco is geweest.
De voorste kelder is een tongewelf met de
kruin haaks op de Lange Hofstraat. De kelder
heeft steekgewelven waardoor het lijkt alsof
er sprake is van kruisgewelven. De kelder van
Lange Hofstraat 26 heeft een vergelijkbare
opzet, hoogte en vakdiepte dus het is heel wel
mogelijk dat beide kelders in één bouwfase
tot stand zijn gekomen. Mogelijk gebeurde dit
rond 1614.
In de kelder van nummer 28 is naderhand
rechts van de kruin een ondersteunende muur
met rondbogen gemetseld, die bij de voorgevel
aansluit en op twee derde van de diepte van
de kelder stopt met een zwaardere gemetselde
kolom. Links tegen de zijmuur is een zelfde
kolom onder het gewelf gemetseld. Deze
toegevoegde elementen hebben ongetwijfeld
te maken met een veranderde indeling op
de begane grond waarbij in het verleden tus
senmuren zijn toegevoegd die inmiddels weer
verdwenen zijn. Voor de muur met rondbogen
moet dan vooral aan een gangmuur gedacht
worden. De twee genoemde zwaardere kolom
men konden weleens te maken hebben met het
op de begane grond verdwenen 18e-eeuwse
trappenhuis. De L-vormige indeling met de
gang rechts en de overloop en trappenhuis aan
het eind van de gang links in de korte poot van
de L, is op de eerste verdieping nog duidelijk in
de plattegrond herkenbaar.
Op de begane grond van nummer 28 is
momenteel een slagerij gevestigd. De indeling
van de winkelpui met de twee deuren rechts
naast elkaar verraadt, dat er een trapopgang
naar boven heeft gezeten. Deze is rond 1995
verwijderd en verplaatst naar de Rodetoren
straat. Achterin de slagerij is nog een forse
18de-eeuwse keukenschouw aanwezig. Een
bijbehorende ingebouwde keukenkast is gede-
monteerd en opgeslagen.
Bij de werkzaamheden in het interieur van het
huis werd duidelijk dat de dichtgezette mid
deleeuwse vensters rechts in de gevel aan de
Rodetorenstraat zeer waarschijnlijk zijn gedicht
toen de grote achttiende-eeuwse verbou
wing plaatsvond. Niet alleen werden toen de
balklagen vernieuwd en op een ander niveau
gelegd, ook werden nieuwe stookplaatsen
noodzakelijk. Voor de vertrekken aan de Lange
Hofstraatzijde zijn de bijbehorende rook
kanalen ter plaatse van de dichtgezette oude
vensters gesitueerd. De dagkanten van het
venster op de eerste verdieping zijn achter de
voorzetwanden nog aanwezig. De plaats van
de zeventiende-eeuwse danwel oudere stook
plaatsen is onduidelijk. De achttiende-eeuwse
schouwen en rookkanalen werden rond 1900
weer verwijderd, toen een nieuw rookkanaal
en schouw tegen de achterwand van de mooie
kamer aan de straatzijde werd geplaatst. Zeer
waarschijnlijk is dit moment ook aangegrepen
om de twee bijbehorende schoorstenen voor
en achter midden op de nok van het huis te
verwijderen.
Centraal in het huis is het prachtige trappen
huis gesitueerd. Dit dateert op grond van de
rococovormen in de trapbalusters uit de perio
de 1760-1770. De trap heeft in eerste instantie
haar aantrede gehad op de begane grond,
samenhangend met een achttiende-eeuwse
woonhuisindeling op die laag, maar werd ver
moedelijk aan het eind van de negentiende
aan de onderzijde ingekort om een winkel
ruimte mogelijk te maken. Deze wijziging
hangt vrijwel zeker samen met de bouw van
de winkelpui waarin behalve de winkeltoegang
ook een deur en nieuwe trapopgang ten
behoeve van de bovenwoning werd opgeno
men.
In het rechter pand - Lange Hof
straat 26 - zijn nog geprofileerde
consoles aanwezig uit de bouw
campagne van 1614. Foto J.S. Krijnen
- gemeente Zutphen
