w*
a
mm
i mm
Voorzijde muntgewicht
Keerzijde muntgewicht
Muntgewichtdozen
Zutp hen-Molmen taal
Afbeelding 1. Muntgewichtdoos
van Theodorus de Backer uit
Amsterdam ca. 1750 (12,1 x 7 x
2,3 cm) Inhoud het balansje en
een driehoekig en een rond
schaaltje plus een aantal munt-
gewichten. Ook is er aan de
rechterkant een vakje voor de
aasgewichtjes.
Foto Centraal Museum Utrecht.
Afbeelding 2. Bovendoos voor
gouden munten van Jan Caen
Amsterdam (1e helft 17e eeuw)
met 36 gewichten. De meeste
gemerkt Jan Caen 1639. Hand
balans met rond en driehoekig
schaaltje. Deksel voorzien van
etiket met blokbeeldenaars.
Bewerkte schuif met 7 aasge
wichten. Deze doos is geveild
bij Laurens Schulman novem
ber 2002. Particuliere collectie.
Lengte 25.3 cm breedte 12.5 cm
en hoogte 4.3 cm.
Foto R.J. Holtman.
«Es* Gjnv'iCJiTEK MaF-U'
j£oj>031US uk Backer
&TJ,
C* AM S T
,prJ7/,rjJ-fT,'7TfTr>V/-,VVCl VOV- \\V.V .vfi V"1
Op de voorzijde staat in vereenvoudigde uit
voering de voorzijde van de beeldenaar van
de munt afgebeeld, soms met een jaartal. Of
er zijn ter identificatie ook nog een of meer
dere letters aangebracht.
De keerzijde van de oudste muntgewichten
is vaak blanco. Van de vierkante muntge
wichten van rond 1 500 voldoen de meeste
aan de regels welke Philips de Schone in
1499 opstelde. Een eerste eis was, dat op elk
muntgewicht aangegeven moet worden in
welke stad die gemaakt was. In Antwerpen
werd die regel nauwkeurig opgevolgd. Er zijn
muntgewichten van een zestigtal verschil
lende muntgewichtmakers bekend, alle voor
zien van de voor Antwerpen karakteristieke
geopende hand. Van een even groot aantal
Amsterdamse muntgewichtmakers beeldden
er slechts elf het wapen van hun stad af. De
overige steden uit de Nederlanden waarvan
(een gedeelte van) het stadswapen op een
muntgewicht voorkomt zijn: Attrecht, Brugge,
Doornik, Enkhuizen, Gent, 's Gravenhage,
Hoorn, Leuven, Luik, Mechelen, Middelburg,
Mons, Namen, St. Niklaas, Oudenaerde en
Rotterdam.
Meestal bracht de maker volgens voorschrift
op de een of andere manier een eigen merk
teken op het muntgewicht aan. Vaak werden
de initialen tezamen met het stadsmerk ver
werkt, soms een huismerk.
Muntgewichtmakers die lid waren van het
gilde der smeden mochten de goudshamer
voeren. Sommige merken voeren bovenaan
een Bourgondisch vuurijzer. Dit was voorbe
houden aan de officieel benoemde ijkmees-
tergeneraal in de Zuidelijke Nederlanden.
In Keulen, waar vele muntgewichten voor
munten uit de Nederlanden werden ver
vaardigd, golden soortgelijke voorschriften
voor het merken van muntgewichten als in
Antwerpen, maar men heeft zich er niet aan
gehouden; het merendeel heeft een blanco
keerzijde.
De muntgewichten werden soms in een of
andere doos opgeborgen. Ook hier kwam
13
