Vrouw als bouwoffer?
A
van de vikingaanval van 882 of een eventu
ele latere vikingaanval. Ook een ingeslagen
runderschedel die is aangetroffen in de derde
gracht past binnen het beeld van de viking
aanval, zoals dat al eerder in Zutphen is aan
getroffen. Daarnaast is het opmerkelijk dat het
bekken van deze vrouw een oude beschadi
ging bevat dat in eerste instantie veroorzaakt
leek door een scherp voorwerp. Gaat het hier
om een verwonding door een zwaard of bijl
en hebben we inderdaad te maken met een
vikingslachtoffer? Dergelijke conclusies zijn
verleidelijk, maar het blijft oppassen geblazen.
Volgens de laatste inzichten lijkt de beschadi
ging van het bekken eerder veroorzaakt door
post-depositionele processen, er zijn in ieder
geval geen directe aanwijzingen voor verwon
ding door een scherp voorwerp. De beschadi
ging in het heupbeen is daarom waarschijnlijk
ontstaan tijdens het vergraven van de wal en
het dichtgooien van de derde gracht.21
Zoals gezegd behoort ook een andere inter
pretatie tot de mogelijkheden. Namelijk dat
het aangetroffen skeletresten wel eens de
vergraven resten kunnen zijn van een graf.
Ik gaf al aan dat in Domburg soortgelijke
begravingen zijn aangetroffen in of onder de
wal van de ringwalburg. Het lijkt mij daarom
zinvol kort bij deze graven stil te staan gezien
de mogelijke overeenkomsten met Zutphen.
In 1992 werd in een bouwput in Domburg
onverwachts onder de wal van de laat-Karo-
lingische ringwalburg een kistbegraving
aangetroffen met het skelet van een 40-jarige
vrouw. Voor de kist had men scheepshout
hergebruikt dat dendrochronologisch (jaar
ringendatering van eikenhout) kon worden
gedateerd. Als hierbij eventueel nog ontbre
kende jaarringen en de gebruiksduur van de
boot worden meegerekend komt men uit op
een datering in het derde of laatste kwart van
de 9e eeuw, hetgeen past binnen de veron
derstelde periode tussen 881-887 waarbinnen
de ringwalburg van Domburg zou zijn aan
gelegd.22 Ringwalburgenonderzoeker Robert
van Heeringen heeft deze kistbegraving geïn
terpreteerd als een mogelijk 'schijnbouwoffer'
dat bij de aanleg van de wal voor een suc
cesvolle verdediging van de ringwalburg zou
moeten zorgen.23 In 1991 was op een andere
locatie in Domburg eveneens een skelet van
een vrouw van rond de 45 tot 50 jaar aange
troffen onder de wal. Alhoewel van dit skelet
de datering onduidelijk is, acht Van Heeringen
het niet onwaarschijnlijk dat ook hier sprake is
van een rituele bijzetting onder de wal.24
Alhoewel mogelijke rituele begravingen in of
onder de wal van ringwalburgen nog maar
twee keer is verondersteld, is het opmerkelijk
dat ook hier sprake lijkt van begravingen
van een volwassen vrouw, net als in Zutphen
mogelijk het geval is. Ondanks het missione-
ringswerk vanaf de 8e eeuw in het oosten van
Nederland en wetgeving zoals de Capitulatio
de Partibus Saxoniae van Karei de Grote, die
'heidense' praktijken verboden, is het proces
van christianisering geleidelijk verlopen.25 Dat
Afbeelding 9 Schedel van een
menselijk individu met de inslag
van een zwaard of een bijl. De inslag
veroorzaakte een hematoom, een
bloedstolling onder de schedel
maar de persoon overleefde de
zware verwonding.
Zutghen
